Ερωτηματολόγια των Τύπων του Σχετίζεσθαι του Ζεύγους [CREOQ-4]

 

 

 

Συγγραφείς

Birtchnell, S. Voortman, C. Dejong και D. Gordon (Προσαρμογή: Α. Καλαϊτζάκη, Ι. Νέστορος και J. Birtchnell).

 

Σκοπός

Τα ερωτηματολόγια σχεδιάστηκαν με σκοπό να αξιολογήσουν αρνητικά πρότυπα επικοινωνίας ή μη προσαρμοστικές σχέσεις που ενδέχεται να παρουσιάζει ένα ζευγάρι, μέσα στο πλαίσιο του διαπροσωπικού οκταγώνου.

 

Σύντομη περιγραφή

Τα Ερωτηματολόγια των Τύπων του Σχετίζεσθαι του Ζεύγους (Couple’s Relating to Each Other Questionnaires [CREOQ]) βασίζονται στη θεωρία του Birtchnel, όπως περιγράφεται στο Αναθεωρημένο Ερωτηματολόγιο των Τύπων του Σχετίζεσθαι του Ατόμου με τους Άλλους. Αυτά τα ερωτηματολόγια αποτελούνται από τέσσερα τμήματα, με καθένα αποτελούμενο από 96 στοιχεία. Καταγράφουν τους αρνητικούς τύπους σχέσεων μεταξύ δύο συντρόφων, δηλαδή τους αρνητικούς τρόπους επικοινωνίας.

Οι οκτώ τύποι σχέσεων αντιστοιχούν στις οκτώ θέσεις του διαπροσωπικού οκταγώνου της θεωρίας του Birtchnell (2001): ουδέτερη θέση ισχύος, εγγύτητα από θέση ισχύος, ουδέτερη εγγύτητα, εγγύτητα από θέση αδυναμίας, ουδέτερη θέση αδυναμίας, απόσταση από θέση αδυναμίας, ουδέτερη απόσταση, απόσταση από θέση ισχύος.

Τα CREOQ αξιολογούν τη σχέση κάθε συντρόφου με τον άλλο και την αντίληψή τους για τον τρόπο που ο άλλος σχετίζεται μαζί τους. Κάθε σύντροφος συμπληρώνει ένα ερωτηματολόγιο για την αξιολόγηση της σχέσης του με τον εαυτό του και ένα δεύτερο για την αξιολόγηση της σχέσης του με τον σύντροφό του. Κάθε ερωτηματολόγιο χαρακτηρίζεται από τα αρχικά γράμματα δύο λέξεων, όπου η πρώτη αναφέρεται στο άτομο που αξιολογεί και η δεύτερη στο άτομο που αξιολογείται.

Η βαθμολόγηση βασίζεται σε 10 αρνητικά στοιχεία για κάθε υποκλίμακα, αντιπροσωπεύοντας τους αρνητικούς τύπους σχέσεων, ενώ τα 2 θετικά στοιχεία προστίθενται για να μειώσουν τον αρνητικό τόνο του ερωτηματολογίου και δεν υπολογίζονται στη συνολική βαθμολογία.

 

Δείγμα

Το δείγμα αποτελούνταν από 84 ζευγάρια γονέων, όπου το καθένα είχε έναν ενήλικο παιδί με ψυχική διαταραχή, όπως ψύχωση ή νεύρωση. Επιπλέον, υπήρχαν 80 ζευγάρια που αποτελούσαν την ομάδα ελέγχου. Τα 84 ζευγάρια ανήκαν στους γονείς ψυχιατρικών ασθενών που υποβάλλονταν σε ψυχοθεραπεία με ιδιώτη ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή. Οι φοιτητές ψυχολογίας προσέγγισαν τα 80 ζευγάρια της ομάδας ελέγχου μέσω γνωστών και φίλων τους.

 

Τρόπος βαθμολόγησης

Το σύστημα αξιολόγησης βασίζεται σε μια κλίμακα τεσσάρων βαθμολογιών (σχεδόν πάντα αλήθεια, αρκετά συχνά αλήθεια, μερικές φορές αλήθεια, σπάνια αλήθεια) με αντιστοιχία 3, 2, 1 και 0 αντίστοιχα. Κάθε απάντηση στα οκτώ τμήματα του διαπροσωπικού οκταγώνου μπορεί να λάβει μέγιστη αρνητική βαθμολογία 30, ενώ η συνολική αρνητική βαθμολογία για ολόκληρο το ερωτηματολόγιο είναι 240. Ένα ειδικό λογισμικό παρέχει γραφική αναπαράσταση της αρνητικής βαθμολογίας, εμφανίζοντας σκιασμένες περιοχές για τα τμήματα του οκταγώνου όπου παρατηρούνται αρνητικές σχέσεις. Αν και είναι σπάνιο να συγκεντρωθεί βαθμολογία 0, δηλαδή να μην υπάρχει σκίαση, σε οποιοδήποτε τμήμα του οκταγώνου, οι άνθρωποι με καλές διαπροσωπικές σχέσεις έχουν χαμηλή βαθμολογία. Η σύγκριση των γραφικών αναπαραστάσεων των οκταγώνων επιτρέπει την κατανόηση του μεγέθους και της έντασης της αρνητικής σχέσης, καθώς και την ανίχνευση της έκτασης της σκιασμένης περιοχής στα τμήματα του οκταγώνου. Ταυτόχρονα, παρέχει ενδείξεις για τη συμφωνία ή την ασυμφωνία στις αξιολογήσεις του εαυτού και του άλλου ατόμου, καθώς και στις αντίστοιχες αυτο-ή ετεροαξιολογήσεις των συντρόφων.

 

Εγκυρότητα

Το παραπάνω κείμενο περιγράφει μια ερευνητική μελέτη που πραγματοποιήθηκε για την εξέταση της εγκυρότητας σε τρία επίπεδα: τη φαινομενική εγκυρότητα, την εγκυρότητα περιεχομένου και την εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής.

Η μελέτη περιλάμβανε την ανάλυση συντελεστών συνάφειας (Pearson r) μεταξύ οκτώ υποκλιμάκων σε τέσσερα ερωτηματολόγια, τα οποία δόθηκαν σε δύο ομάδες: μία με γονείς που είχαν ένα ενήλικο παιδί με ψυχική διαταραχή και μία ομάδα ελέγχου.

Το σημαντικότερο εύρημα ήταν η υψηλή συνάφεια μεταξύ των βασικών κλιμάκων και των γειτονικών ενδιάμεσων. Ειδικότερα, οι συντελεστές που αντιπροσώπευαν την ουδέτερη εγγύτητα, ουδέτερη απόσταση, ουδέτερη θέση ισχύος και ουδέτερη θέση αδυναμίας είχαν υψηλή συσχέτιση με τους γειτονικούς ενδιάμεσους. Επιπλέον, οι μέσοι όροι αυτών των συντελεστών ήταν στατιστικά σημαντικά υψηλότεροι σε σχέση με τους υπόλοιπους συντελεστές, και στις δύο ομάδες.

 

 

Αξιοπιστία

Για τα ζευγάρια που είχαν έναν ψυχιατρικό ασθενή, οι δείκτες αξιοπιστίας (Cronbach’s α) για τα τέσσερα ερωτηματολόγια των CREOQ υπερέβαιναν την τιμή 0,60 σε 28 από τις 32 υποκλίμακες (4 ερωτηματολόγια με 8 υποκλίμακες έκαστο), με μέσο όρο 0,71 (τυπική απόκλιση 0,12). Στην ομάδα ελέγχου, οι δείκτες αξιοπιστίας των τεσσάρων ερωτηματολογίων ήταν πάνω από 0,60 σε 24 από τις 32 υποκλίμακες, με μέσο όρο 0,68 (τυπική απόκλιση 0,11). Τα CREOQ χορηγήθηκαν ξανά σε 40 ζευγάρια δύο έως τρεις μήνες μετά την αρχική χορήγηση. Η αξιοπιστία των επαναληπτικών μετρήσεων ήταν ικανοποιητική, καθώς δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των χορηγήσεων (όπως εκτιμήθηκε με το t-test επαναληπτικών μετρήσεων).

 

Κύριες βιβλιογραφικές πηγές

Birtchnel;, J., Voortman, S., Dejong, C., & Gordon, D. (2006). Measuring interrelating within couples: The Couple’s Relating to Each Other Questionnaires (CREOQ). Psychology and Psychotherapy: Theory. Research and Practice, 79, 339-364.

Kalaitzaki, A. E., Birtchnell, J., & Nestoros, J. N. (2009). Interrelating within the families of young psychotherapy outpatients. Clinical Psychology & Psychotherapy, 16(3), 199-215.

Kalaitzaki, A. E., Birtchnell, J., & Nestoros, J. N. (2010), Does family interrelating change over the course of individual treatment? Clinical Psychology & Psychotherapy, 17(6), 463-481.

Καλαϊτζάκη, Α. Ε. & Νέστορος, Ι. Ν. (2002). Ο ι ενδοοικογενειακές σχέσεις ατόμων με ψυχωσικά συμπτώματα: Περιγραφή και αξιολόγηση βάσει της θεωρίας του διαπροσωπικού οκταγώνου. Στο Ν. Πολεμικός, Μ. Καϊλα & Φ. Καλαβάσης (Επιμ.), Εκπαιδευτική, Οικογενειακή και Πολιτική Ψυχοπαθολογία Τόμ. Β’: Αποκλίνουσες διαστάσεις στο χώρο της οικογένειας (σς. 140-163). Αθήνα: Ατραπός.

Καλαϊτζάκη, Α. Ε. (2000). Η επίδραση του Συνθετικού Μοντέλου Ψυχοθεραπείας στις ενδοοικογενειακές σχέσεις ασθενών με σχιζοφρένεια παρανοϊκού τύπου και σχιζοσυναισθηματική διαταραχή. Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή, Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης.