Ερωτηματολόγιο Αντιδράσεων στη Σωματική Βλάβη και τη Δυσλειτουργία

 

Σκοπός

Το ερωτηματολόγιο αυτό έχει ως στόχο την εκτίμηση των προσωπικών ψυχολογικών αντιδράσεων ενός ατόμου που παρουσιάζει σωματική βλάβη ή δυσλειτουργία.

Ανάλυση Ερωτηματολογίου

Το ερωτηματολόγιο Reactions to Impairment and Disability Inventory [RIDI] κατασκευάστηκε από τον Livneh και τον Antonak to 1991 και αποτελείται από 60 προτάσεις-ερωτήσεις που δηλώνουν πιθανές αντιδράσεις στο γεγονός μιας σωματικής βλάβης ή μιας κατάστασης αναπηρίας. Αποτελείται από οκτώ υποκλίμακες που συνδέονται με μια υποτιθέμενη χρονική δομή, όπου οι αντιδράσεις που δεν ευνοούν την προσαρμογή του ατόμου συνδέονται με χρονιότητα και βιώνονται πιο συχνά στο παρελθόν από ό,τι στο μέλλον. Οι υποκλίμακες αυτές μετρούν: 

α) το σοκ (π.χ. «Δεν μπορώ να αφομοιώσω, να αποδεχτώ όλα όσα μου συμβαίνουν).

β) το άγχος (π.χ. «Είμαι τόσο ανήσυχος/η που δεν μπορώ να καθίσω ακίνητος/η σε μια θέση»). 

γ) την άρνηση (π.χ. «Πιστεύω ότι η σωματική μου βλάβη θα περάσει από μόνη της»).

δ) την κατάθλιψη (π.χ. «Δυσκολεύομαι να βρω έναν λόγο για να σηκωθώ το πρωί»).

ε) τον εσωτερικευμένο θυμό (π.χ. «Όταν ξανασκέφτομαι αυτό που μου έχει συμβεί νοιώθω πικρία»).

στ) την εξωτερικευμένη εχθρότητα (π.χ. «Όλα στη ζωή μου δένουν και πάλι μεταξύ τους»). 

Όλες οι προτάσεις-ερωτήσεις του ψυχομετρικού αυτού εργαλείου παρουσιάζονται ως μια ενιαία κλίμακα (Antonak & Livneh, 1991. Livneh & Antonak, 1990, 1991, 1997)

Βαθμονόμηση και Στατιστική Ανάλυση

Οι 60 προτάσεις-ερωτήσεις που αποτελούν το RIDI παρουσιάζονται μαζί ως ένα σύνολο και η απάντηση σε καθεμία γίνεται σε μια κλίμακα τεσσάρων διαβαθμίσεων κλίμακα τύπου Likert, όπου διαβαθμίζονται από : 1 = ποτέ ( η αντίδραση δεν βιώνεται ποτέ), 2 = σπάνια ( η αντίδραση βιώνεται σπάνια, από 1 έως 4 φορές το μήνα), 3 = μερικές φορές (η αντίδραση βιώνεται περιστασιακά, από 5 έως 9 φορές το μήνα), 4 = συχνά ( η αντίδραση βιώνεται  συχνά, 10 ή περισσότερες φορές το μήνα). Για κάθε άτομο, υπολογίζονται οκτώ βαθμοί που προκύπτουν από την άθροιση των επιμέρους βαθμών στις ερωτήσεις της κάθε υποκλίμακας: 

α) βαθμός ως προς την αντίδραση του σοκ (προτάσεις: 28, 34, 38, 43, 49, 56, 59)

β) βαθμός ως προς το άγχος ( προτάσεις: 8, 17, 21, 24, 31, 42, 44, 53)

γ) ο βαθμός ως προς την άρνηση (προτάσεις: 2, 5, 13, 22, 41, 50, 52) 

δ) βαθμός ως προς την κατάθλιψη (προτάσεις: 1, 3, 6, 12, 16, 20, 29, 37)

ε) βαθμός ως προς τον εσωτερικευμένο θυμό  (προτάσεις: 4, 9, 10, 23, 26, 32, 33, 39)

στ) βαθμός ως προς την εξωτερικευμένη εχθρότητα (προτάσεις: 18, 25, 45, 47, 48, 54, 57) 

ζ) βαθμός ως προς την αναγνώριση-παραδοχή (προτάσεις: 14, 19, 35, 36, 40, 51, 58)

η) βαθμός ως προς την προσαρμογή (προτάσεις, 7, 11, 15, 27, 30, 46, 55, 60). 

Για κάθε υποκλιμάκα ένας υψηλότερος βαθμός στην υποκλίμακα της προσαρμογής δείχνει και συχνότερη αντίδραση. Σε παράδειγμα, ο υψηλός βαθμός στην υποκλίμακα ένα, της κατάθλιψης, δείχνει μεγαλύτερη συχνότητα καταθλιπτικής αντίδρασης και ένας υψηλότερος βαθμός στην υποκλίμακα της προσαρμογής δείχνει μεγαλύτερη συχνότητα αντιδράσεων προσαρμογής. 

Εγκυρότητα και Αξιοπιστία

Δεδομένου ότι το ερωτηματολόγιο αυτό δεν έχει κατασκευαστεί και δεν έχει σταθμιστεί στην Ελλάδα, η παραγοντική δομή του μελετήθηκε έτσι όπως παρουσιάζεται στο δείγμα. Η παραγοντική ανάλυση έδειξε ότι πρόκειται για ένα πολυδιάστατο ερωτηματολόγιο, παρουσιάζει καλή συγκλίνουσα και διακρίνουσα εγκυρότητα μελετημένες ως προς τις υποκλίμακες του άγχους και της κατάθλιψης (Treharne και τους συνεργάτες το 2004), ενώ η εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής είναι μόνο μερικώς στοιχειοθετημένη. Επίσης οι συσχετίσεις που έχουν εντοπιστεί μεταξύ των υποκλιμάκων της αναγνώρισης-παραδοχής και της προσαρμογής του RIDI και της Κλίμακας Αποδοχής και Δυσλειτουργίας συνηγορούν υπέρ της εγκυρότητας κριτηρίου του παρόντος ερωτηματολογίου ( Livneh & Antonak,1990). Τέλος, τα αποτελέσματα των Livneh και Antonak (1991) μερικώς μόνο στηρίζουν την δομή των  αντιδράσεων στη κλίμακα αποδοχής και δυσλειτουργίας. Το RIDI παρουσιάζει καλή εσωτερική συνέπεια και καλά ψυχομετρικά χαρακτηριστικά. Πιο συγκεκριμένα οι οκτώ υποκλίμακες παρουσιάζουν ομοιογένεια και σχετική ανεξαρτησία και οι δείκτες (Chrobach’s a) της καθεμίας από αυτές είναι 0,75, 0,73, 0,69, 0,78, 0,74, 0,79, 0,77 και 0,85, αντίστοιχα. Από τους παραπάνω δείκτες φαίνεται ότι, με εξαίρεση την υποκλίμακα της άρνησης, οι υποκλίμακες του RIDI έχουν καλή εσωτερική συνέπεια.  

Βιβλιογραφία

Antonak, R.F., & Livneh, H. (1991). A hierarchy of reactions to disability. International Journal of Rehabilation Research, 14, 13-24

Livneh, H., & Antonak, R. (1990). Reactions to disability: An empirical investigation of their nature and structure. Journal of Applied Rehabilation Counseling, 21(4), 13-21.

Livneh, H., & Antonak, R. (1991). Temporal structure of adaptation to disability. Rehabilation Counseling Bulletin, 34, 298-319.

Livneh, H., & Antonak, R. (1997). Psychosocial adaptation to chronic illness and disability, Gaithersburg, MD: Aspen Publishers.

Livneh, H., Martz, E., & Bodner, T. (2006). Psychosocial Adaptation to Chronic Illness and Disability : A Premiminary Study of its Factorial Structure. Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 13(3), 251-261.

Siu, A. M., Chan, S. C., Shek, D. T., Cheung, M. K., Mo, C., & Lai, S. (2021). Translation and validation of the Reaction to Impairment and Disability Inventory for Chinese population in Hong Kong. Disability and Rehabilitation, 1-9.

---

Για την ανάπτυξη και ανάλυση των δεδομένων έρευνας με βάση τo παραπάνω ερωτηματολόγιο, καθώς και για περαιτέρω πληροφορίες, επικοινωνήστε με την ομάδα της DatAnalysis.