Βιωματική Κλίμακα [TES]

 

 

Συγγραφείς

M. H. Klein, P. L. Mathieu, E. T. Gendlin και D. J. Kiesler (Προσαρμογή: Ε. Χρυσικού, Μ. Χαμόδρακα και Μ. Παπανδρέου. Εποπτεία Α. Σταλίκας).

 

Σκοπός

Η κλίμακα χρησιμοποιείται με στόχο την αναγνώριση των μεταβολών στη βιωματική εμπειρία του πελάτη κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας. Υψηλά επίπεδα βιωματικής εμπειρίας θεωρείται ότι οδηγούν σε καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η συναισθηματική διέγερση σχετίζεται με ουσιαστική μεταβολή της προσωπικότητας του πελάτη μέσα στην ψυχοθεραπεία. Οι πελάτες που βιώνουν συναισθήματα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με πτυχές του εαυτού τους που τους ήταν άγνωστες και να νιώσουν καλά για διαστάσεις του εαυτού τους για τις οποίες παλαιότερα εξέφραζαν αποστροφή.

 

Σύντομη περιγραφή

Η ανάπτυξη και η εξέλιξη της συγκεκριμένης κλίμακας συνιστούν αποτέλεσμα της έρευνας στο χώρο της ψυχοθεραπείας με στόχο τη μέτρηση της συχνότητας και του είδους των ενδοσυνεδριακών φαινομένων, καθώς και του βαθμού χρησιμότητά τους στην τελική έκβαση της θεραπείας. Πρόκειται για μια κλίμακα επτά διαβαθμίσεων η οποία περιγράφει το βαθμό εμπλοκής του πελάτη στην ψυχοθεραπεία. Στα χαμηλά επίπεδα η εμπλοκή είναι περιορισμένη και ο λόγος απρόσωπος και τεχνητός. Στα υψηλότερα επίπεδα διερευνώνται τα συναισθήματα και η συνειδητοποίηση τους, η δε βιωματική εμπειρία αποτελεί το βασικό σημείο αναφοράς για την αναμόρφωση και την επίλυση των προβλημάτων. Τα ευρήματα πολλών ερευνών δείχνουν ότι η βιωματική εμπειρία συνδέεται με την αυτοδιερεύνηση και την ενόραση του πελάτη. Η Βιωματική Κλίμακα χρησιμοποιείται ευρύτατα και αποτελεί ένα από τα λίγα ερευνητικά εργαλεία για τις μελέτες της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας που συνδέεται ταυτόχρονα και με τις έρευνες του ψυχοθεραπευτικού αποτελέσματος. Η κλίμακα επιστρατεύεται συχνά και από ερευνητές διαφορετικών θεωρητικών προσανατολισμών με στόχο την αξιολόγηση της προόδου του πελάτη κατά τη θεραπεία. Η βιωματική εμπειρία σχετίζεται: (1) με την ποιότητα του προσωπικού βιώματος του ατόμου (2) με το βαθμό στον οποίο το συνεχές εσωτερικό του βίωμα αποτελεί το βασικό δεδομένο της γνώσης για τον εαυτό του και του τρόπου με τον οποίο επικοινωνεί και (3) με το βαθμό στον οποίο αυτό το εσωτερικό δεδομένο είναι απαραίτητο για δράση και σκέψη. Όταν το επίπεδο στο συνεχές της βιωματικής διαδικασίας είναι χαμηλό, ο τρόπος έκφρασης του πελάτη είναι σαφώς απρόσωπος ή επιφανειακός. Ανεβαίνοντας την κλίμακα σημειώνεται πρόοδος, με την έννοια ότι οι απλές, περιορισμένες ή επιφανειακές αυτοαναφορές του ατόμου γίνονται εσωτερικά επεξεργασμένες περιγραφές των συναισθημάτων του. Σε πιο υψηλά επίπεδα της βιωματικής διαδικασίας πραγματοποιείται διερεύνηση των συναισθημάτων. Τέλος τα ανώτερα επίπεδα της βιωματικής διαδικασίας που έρχονται στην επιφάνεια χρησιμεύουν ως βασικά σημεία αναφοράς για την επίλυση προβλημάτων και την κατανόηση του εαυτού. Ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη παθολογία ή το είδος του προβλήματος, και πέρα από τις λεπτομέρειες της τεχνικής του θεραπευτή, η κλίμακα αυτή προσπαθεί να εκτιμήσει το βαθμό στον οποίο ο πελάτης εξωτερικεύει την προσωπική, φαινομενολογική οπτική του και τη χρησιμοποιεί παραγωγικά στη θεραπευτική συνεδρία.

 

Τρόπος βαθμολόγησης

Η συγκεκριμένη κλίμακα εφαρμόζεται συνήθως σε μαγνητοφωνημένο ενδοσυνεδριακό υλικό. Το προς αξιολόγηση περιεχόμενο είναι ο λόγος του πελάτη και μόνο. Οι παρεμβάσεις του θεραπευτή δεν πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, ακόμη και αν εμφανίζονται ως αποτελέσματα της επικοινωνίας και της αλληλεπίδρασής του με τον πελάτη. Η προσοχή του αξιολογητή πρέπει να εστιάζεται στις έκδηλες λεκτικές εκφράσεις του πελάτη, ενώ η ανάγκη αναφορών του πρώτου στα κίνητρα του δεύτερου, στην προτιθέμενη επικοινωνία του, στην εσωτερική του κατάσταση, στο επίπεδο υγείας του ή στην ικανότητα αυτογνωσίας του οφείλει να είναι περιορισμένη. Στις κατώτερες βαθμίδες της κλίμακας, από το πρώτο έως το τέταρτο στάδιο, ο αξιολογητής πρέπει να προσδιορίσει εάν και σε ποιο βαθμό γίνεται αναφορά σε συναισθήματα, και όχι να εκτιμήσει την πληρότητα ή την αμεσότητα του <<βιώματος>> του πελάτη. Σε υψηλότερα επίπεδα καλείται να αξιολογήσει τον τρόπο συζήτησης των συναισθημάτων. Σε όλα τα στάδια μετά το τέταρτο τα συναισθήματα αποτελούν το θεματικό πυρήνα. Πρέπει να υπάρχει σαφής απόδειξη σκόπιμης και συνεκτικής επεξεργασίας ή εξερεύνησης, που ναι περιλαμβάνει τον ορισμό ενός προβλήματος ή μιας πρότασης υπό τη μορφή συναισθημάτων, και μια εσωτερικά δομημένη κατεργασία. Οι τεχνικές εκπαίδευσης για την κλίμακα έχουν σχεδιαστεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν ως αξιολογητές και άτομα που δεν είναι επαγγελματίες. Η διαδικασία βαθμολόγησης έχει σταθμιστεί έτσι ώστε οι εκτιμήσεις να μπορούν να αναπαραχθούν με διαφορετικούς κριτές και η συγκριτική έρευνα να μπορεί να διεξαχθεί σε διαφορετικά πλαίσια.

 

Εγκυρότητα & αξιοπιστία

Η κλίμακα διαθέτει ικανοποιητικά επίπεδα διαταξικής και ενδοταξικής εγκυρότητας, κυμαινόμενα από 0,73 έως 0,92. Η εφαρμογή της κλίμακας σε αμερικανικές και ελληνικές συνεδρίες από ‘Ελληνες αξιολογητές, καθώς και η σύγκριση της κατανομής των αξιολογήσεων με εκείνα Καναδών αξιολογητών δεν κατέδειξαν διαπολιτισμικές διαφορές στην κατανόηση και εφαρμογή της.

 

Κύριες βιβλιογραφικές πηγές

Klein, M. H., Mathieu, P. I., Gendlin, E. T., & Kiesler, D. J. (1970). The Experiencing Scale: A research and training manual (Vol.1). Madison: University of Wisconcin.

Klein, M. H., Mathieu-Coughlan, P. I., & Kiesler, D. J. (1986).The Experiencing Scale. In L.S Greenberg & W. Pinsoff (Eds.), The psychotherapeutic process: A research handbook (pp. 21-71). New York: Guilford.