Αναθεωρημένο Ερωτηματολόγιο των Τύπων Του Σχετίζεσθαι του Ατόμου με τους Άλλους [PROQ2-96]

 

 

 

Συγγραφείς

J. Birtchnell και C. Evans (Προσαρμογή: Α ΚαλαΪτζάκη και Ι. Νέστορος).

Σκοπός

Η αιτιολογία του ερωτηματολογίου είναι να αξιολογήσει τις αρνητικές μορφές αλληλεπίδρασης ή τις ανεπιθύμητες σχέσεις που ένα άτομο μπορεί να έχει με άλλους.

 

Σύντομη περιγραφή

Το Αναθεωρημένο Ερωτηματολόγιο των Τύπων του Σχετίζεσθαι του Ατόμου με τους Άλλους (PROQ2) αποτελεί ένα εργαλείο αυτοαναφοράς με 96 στοιχεία, σχεδιασμένο για την αξιολόγηση της τάσης ενός ατόμου να αναπτύσσει αρνητικές σχέσεις με τους άλλους. Βασίζεται στη θεωρία των τύπων του σχετίζεσθαι, γνωστή και ως “θεωρία του διαπροσωπικού οκταγώνου” του Birtchnell (1996). Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία, η σχέση μεταξύ δύο ατόμων μπορεί να αναπαρασταθεί σε ένα διαπροσωπικό οκτάγωνο, με τους άξονες της εγγύτητας έναντι της απόστασης και της θέσης ισχύος έναντι της θέσης αδυναμίας.

Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει 96 στοιχεία που κατανέμονται σε οκτώ υποκλίμακες, αντιπροσωπεύοντας τα οκτώ τμήματα του διαπροσωπικού οκταγώνου. Κάθε υποκλίμακα περιλαμβάνει 12 στοιχεία, εκ των οποίων τα 10 αναφέρονται σε αρνητικούς τύπους σχετίζεσθαι, ενώ τα 2 είναι θετικοί με σκοπό να ισορροπήσουν τον αρνητικό τόνο του ερωτηματολογίου.

 

 

Δείγμα

Οι ψυχομετρικές χαρακτηριστικά του ερωτηματολογίου εξετάστηκαν σε ένα δείγμα 457 ατόμων που αντιπροσωπεύουν τον ελληνικό πληθυσμό, λαμβάνοντας υπόψη το φύλο, την ηλικία και την τοποθεσία διαμονής. Συγκεκριμένα, από το συνολικό αριθμό, τα 214 ήταν άνδρες (46,8%), ενώ τα 243 ήταν γυναίκες (53,2%). Επιπλέον, μελετήθηκε ένα δείγμα 134 φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΤΕΙ και ΑΕΙ) στην Κρήτη, όπου οι άνδρες ανήλθαν σε 38 άτομα (28,4%), ενώ οι γυναίκες σε 96 άτομα (71,6%).

 

Τρόπος βαθμολόγησης

Η αξιολόγηση του ερωτηματολογίου γίνεται με τη χρήση ενός ειδικού λογισμικού στον υπολογιστή. Αυτό το πρόγραμμα αναλαμβάνει τον υπολογισμό και την εκτύπωση των αποτελεσμάτων για:

α) Κάθε ένα από τα οκτώ τμήματα του διαπροσωπικού οκταγώνου, β) Τις τέσσερις βασικές θέσεις/διαστάσεις (ουδέτερη εγγύτητα, ουδέτερη απόσταση, ουδέτερη ισχύος, ουδέτερη θέση αδυναμίας), και γ) Τη συνολική βαθμολογία.

Επιπλέον, παρέχει μια γραφική αναπαράσταση της αρνητικής βαθμολογίας του ατόμου. Αυτή η αναπαράσταση δείχνει σκιασμένες περιοχές στα τμήματα του διαπροσωπικού οκταγώνου, με τόσο υψηλότερη σκίαση όσο υψηλότερη είναι η βαθμολογία, αντιστοιχώντας σε αρνητική σχέση του ατόμου με τους άλλους. Η μέγιστη αρνητική βαθμολογία για κάθε τμήμα του διαπροσωπικού οκταγώνου είναι 30 και για ολόκληρο το ερωτηματολόγιο είναι 240. Τα άτομα με καλές διαπροσωπικές σχέσεις έχουν χαμηλή βαθμολογία. Σημειώνεται ότι κανείς δεν μπορεί να συγκεντρώσει βαθμολογία 0, που υποδηλώνει απουσία σκίασης σε κάποιο τμήμα του διαπροσωπικού οκταγώνου.

 

Εγκυρότητα

Τα ευρήματα της έρευνας αφορούν την αξιολόγηση της εγκυρότητας ενός ερωτηματολογίου, λαμβάνοντας υπόψη τη φαινομενική εγκυρότητα, την εγκυρότητα περιεχομένου και την εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής. Η αξιολόγηση της εγκυρότητας πραγματοποιήθηκε με τη χρήση συντελεστών συνάφειας (Pearson r) ανάμεσα στα υποκλιμάκια του PROQ2.

Παρατηρήθηκαν υψηλές συνάφειες μεταξύ των βασικών κλιμάκων και των γειτονικών ενδιάμεσων κλιμάκων, όπως και μεταξύ δύο διαφορετικών δειγμάτων (ελληνικός πληθυσμός και φοιτητές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης). Σε αυτό το δείγμα φοιτητών, παρατηρήθηκε ότι οι συντελεστές των γειτονικών ενδιάμεσων υποκλιμάκων ήταν στατιστικά σημαντικά υψηλότεροι από τους υπόλοιπους.

Επιπλέον, παρατηρήθηκαν υψηλές συνάφειες μεταξύ της υποκλίμακας της κυριαρχίας του Hamby και των υποκλιμάκων του PROQ2 σχετικά με τη θέση ισχύος, την απόσταση από τη θέση ισχύος και την εγγύτητα από τη θέση ισχύος.

Όσον αφορά την αποκλίνουσα εγκυρότητα, παρατηρήθηκαν αρνητικοί συντελεστές συνάφειας μεταξύ της υποκλίμακας διαχείρισης του θυμού του PRP και όλων των υποκλιμάκων του PROQ2, καθώς και με τη συνολική βαθμολογία του.

Συνολικά, τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι το ερωτηματολόγιο PROQ2 εμφανίζει καλή φαινομενική, περιεχομενική και εννοιολογική εγκυρότητα στα πλαίσια της μελέτης.

 

Αξιοπιστία

Στο δείγμα των 457 ατόμων, η ομοιογένεια των στοιχείων του PROQ, όπως εκτιμήθηκε με τον δείκτη αξιοπιστίας Cronbach’s α, ανέρχεται στο 0,87. Οι συντελεστές αξιοπιστίας για τις οκτώ υποκλίμακες κυμαίνονται από 0,65 έως 0,81, με μέσο όρο 0,73 και τυπική απόκλιση 0,05. Συγκεκριμένα, ο δείκτης Cronbach’s α για την υποκλίμακα “ΟΘΙ” είναι 0,75, για την “ΕΘΙ” είναι 0,81, για την “ΟΕ” είναι 0,65, για την “ΕΘΑ” είναι 0,73, για την “ΟΘΑ” είναι 0,76, για την “ΑΘΑ” είναι 0,74, για την “ΟΑ” είναι 0,74 και για την “ΑΘΙ” είναι 0,69.

Στο δείγμα των 134 φοιτητών, η αξιοπιστία για το σύνολο των στοιχείων του ερωτηματολογίου είναι ως εξής: ΟΥΙ=0,72, ΕΘΙ=0,70, ΟΕ=0,73, ΕΘΑ=0,76, ΟΘΑ=0,74, ΑΘΑ=0,74, ΟΑ=0,60 και ΑΘΙ=0,68.

 

Κύριες βιβλιογραφικές πηγές

Birtchnell, J., & Evans, C. (2004). The Person’s Relating to Others Questionnaire (PROQ2). Personality and Individual Differences, 36, 125-140.

Birtchnell, J., & Shine, J. (2000). Personality disorders and the interpersonal octagon. British Journal of Medical Psychology, 73, 433-448.

Καλαϊτζάκη, Α. Ε. & Νέστορος, Ι. Ν. (2002). Οι ενδοοικογενειακές σχέσεις ατόμων με ψυχωσικά συμπτώματα: Περιγραφή και αξιολόγηση βάσει της θεωρίας του Διαπροσωπικού Οκταγώνου. Στο Ν. Πολεμικός, Μ. ΚαΪλα & Φ. Καλαβάσης (Επιμ.), Εκπαιδευτική, Οικογενειακή και Πολιτική Ψυχοπαθολογία, Τόμ. Β’: Αποκλίνουσες διαστάσεις στο χώρο της οικογένειας (σσ. 140-163). Αθήνα: Ατραπός.

Kalaitzaki, A. E. &Nestoros, J. N. (2003). The Greek version of the Revised Person’s Relating to Others Questionnaire (PROQ2): Psychometric properties and factor structure. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 76, 301-314.