Ερωτηματολόγιο Δυσάρεστων Δραστηριοτήτων για Ηλικιωμένους [UESOA-154]

 

 

Συγγραφείς

J. Hedlund και M. Gilewski (Προσαρμογή: Γ. ΚΛεφτάρας).

 

Σκοπός

Ο σκοπός του παρόντος ερωτηματολογίου αυτοαναφοράς είναι να καταγραφεί και να αξιολογηθεί η συμμετοχή ενός ηλικιωμένου άτομου σε δραστηριότητες και γεγονότα που μπορεί να αντιμετωπίζει ως εκνευριστικά ή μη ενισχυτικά. Προκειμένου για αυτό, εκτιμούνται τόσο η συχνότητα όσο και ο υποκειμενικός αντίκτυπος (απέχθεια, απόρριψη) που προκαλείται από την εμπλοκή του ηλικιωμένου σε δραστηριότητες και γεγονότα που θεωρεί ως επιζήμια ή εκνευριστικά.

 

Σύντομη περιγραφή

Το Ερωτηματολόγιο Δυσάρεστων Δραστηριοτήτων για Ηλικιωμένους έχει δημιουργηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και περιλαμβάνει 63 δραστηριότητες και γεγονότα που ευρέως θεωρούνται εκνευριστικά από τα άτομα σε προχωρημένη ηλικία. Αποτελεί μια συντομευμένη έκδοση του Ερωτηματολογίου Δυσάρεστων Δραστηριοτήτων που δημιούργησαν οι Lewinsohn και Amenson το 1978 (Lewinsohn, & Amenson, 1978. Lewinsohn, & Talkington, 1979). Οι προτάσεις-δραστηριότητες αυτές προκύπτηκαν μετά από λεπτομερή καταγραφή των δραστηριοτήτων και γεγονότων που εκτιμήθηκαν ως πηγές δυσαρέσκειας από διάφορες ομάδες ανθρώπων.

 

Δείγμα

Η προσαρμογή στην ελληνική γλώσσα βασίστηκε σε μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε ένα δείγμα των 154 ηλικιωμένων ατόμων, τα οποία ανήκαν στα Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ) των δήμων Αλίμου, Αργυρούπολης, Γλυφάδας, Ελληνικού, Ηλιούπολης και Καλλιθέας, καθώς και στις Λέσχες Φιλίας του δήμου Αθηναίων, με ηλικία που κυμαίνεται από 60 έως 92 ετών. Αρχικά, το ερωτηματολόγιο μεταφράστηκε από τα αγγλικά στα ελληνικά και, στη συνέχεια, από τα ελληνικά στα αγγλικά. Έπειτα, προσαρμόστηκε κατάλληλα στην ελληνική γλώσσα από μια ομάδα τριών δίγλωσσων ψυχολόγων. Η παραγοντική δομή της ελληνικής έκδοσης του ερωτηματολογίου, όπως μελετήθηκε στον πληθυσμό των ηλικιωμένων ατόμων, αποδείχθηκε ικανοποιητική, επικυρώνοντας τα αποτελέσματα αντίστοιχων μελετών στη Γαλλία (Kleftaras, 1988, 1991, 2000). Σύμφωνα με την ανάλυση βασικών συνιστωσών, περιλαμβάνει έναν γενικό παράγοντα. Η ορθογώνια περιστροφή αξόνων τύπου Varimax παρήγαγε παράγοντες παρόμοιους με αυτούς των γαλλικών ερευνών, αναδεικνύοντας ομαδοποιήσεις προτάσεων-δραστηριοτήτων με ικανοποιητικό εννοιολογικό περιεχόμενο.

 

Τρόπος βαθμολόγησης

Οι συμμετέχοντες ανταποκρίνονται δύο φορές σε κάθε ερώτηση-δραστηριότητα του ερωτηματολογίου. Καταρχάς, εκτιμούν τη συχνότητά της τον τελευταίο μήνα, χρησιμοποιώντας μια κλίμακα τριών βαθμίσεων (0= ποτέ, 1= λίγες φορές [1-6 φορές], 2= συχνά [7 ή περισσότερες φορές]). Στη συνέχεια, αξιολογούν τη δυνητική υποκειμενική δυσαρέσκεια (απώθηση) που προκαλείται από τη συγκεκριμένη ερώτηση-δραστηριότητα, χρησιμοποιώντας μια κλίμακα τριών βαθμίσεων (0= καθόλου δυσάρεστη, 1= κάπως δυσάρεστη, 2= πολύ δυσάρεστη). Για κάθε άτομο υπολογίζονται τρεις βαθμοί: μέσος όρος συχνότητας, μέσος όρος υποκειμενικής δυσαρέσκειας και μέσος όρος βιωμένης δυσαρέσκειας (πολλαπλασιασμένοι οι βαθμοί συχνότητας και δυσαρέσκειας). Ο βαθμός βιωμένης δυσαρέσκειας αντιπροσωπεύει μια εκτίμηση της συνολικής δυσαρέσκειας που ένα άτομο βιώνει κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα και είναι μηδενικός εάν είναι μηδενικοί οι βαθμοί συχνότητας ή δυσαρέσκειας των δραστηριοτήτων.

 

Εγκυρότητα & αξιοπιστία

Η συγκεκριμένη παράγραφος φαίνεται να αναφέρεται σε μια έρευνα που διεξήχθη αναφορικά με το Ερωτηματολόγιο Δυσάρεστων Δραστηριοτήτων του Lewinsohn, με επικέντρωση στη σύντομη έκδοσή του για ηλικιωμένους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το ερωτηματολόγιο φαίνεται να έχει υψηλή εσωτερική συνέπεια και ικανοποιητική αξιοπιστία σε επαναληπτικές μετρήσεις σε διάφορα χρονικά διαστήματα. Επίσης, παρουσιάζεται καλή προβλεπτική εγκυρότητα και εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής, καθώς εξετάζεται σε σύγκριση μεταξύ καταθλιπτικών και μη καταθλιπτικών ομάδων. Επιπλέον, η μελέτη που παρουσιάζεται αναφέρεται σε γαλλικό πληθυσμό ηλικιωμένων και την παραγοντική δομή του ερωτηματολογίου, επιβεβαιώνοντας την ικανοποιητική του ποιότητα με βάση τα στατιστικά αποτελέσματα και τις ομαδοποιήσεις των προτάσεων-δραστηριοτήτων.

 

Κύριες βιβλιογραφικές πηγές

Gallagher, D., & Thompson, L. W. (1981). Depression in the elderly: A behavioral treatment manual. University of Southern California: Ethel Percy Andrus Gerontology Center.

Kleftaras, G. (1988). La depression chez les personnes agees: les evenements et les activites agreables et desagreables ainsi que I’aptitude cognitive a resourde des problemes interpersonnels. These de Doctorat, Universite de Paris-X-Nanterre.

Kleftaras, G. (1991). Les evenements et les activites agreables et desagreables chez les peronnes agees en function du niveau des sentiments depressifs. Revue Europeenne de Psychologie Appliquee, 41(2), 107-112.

Kleftaras, G. (2000)). Interpersonal problem-solving of means-ends thinking, frequency and strength of pleasant and unpleasant activities and symptoms of depression in French older adults. Physical and Occupational Therapy in Geriatrics, 17(4), 43-63.

Lewinsohn, P. M., & Amenson, C. S. (1978). Some relations between pleasant and unpleasant mood-related events and depression. Journal of Abnormal Psychology, 87, 644-654

Lewinsohn, P. M., & Talkington, J. (1979). Studies of the Measurement of Unpleasant Events and Relations with Depression. Applied Psychological Measurement, 3, 83-101.