Ποσοτική Έρευνα [Quantitive research]

Εισαγωγή

Οι ποσοτικές έρευνες περιέχουν δημοσκοπήσεις, οι οποίες αποτελούν μία περιγραφική έρευνα και βοηθούν στην καταμέτρηση των προτιμήσεων, των απόψεων, των στάσεων κλπ. Είναι έρευνες μιας χρονικής περιόδου, οι οποίες στηρίζονται σε παρατηρήσεις που γίνονται μόνο μια φορά και για αυτό η χρήση τους είναι περιορισμένη.  Τα μειονεκτήματα τους είναι ότι αποβλέπουν σε διαχρονικές γενικεύσεις, όμως τα συμπεράσματά τους είναι βασισμένα σε παρατηρήσεις που έχουν γίνει μόνο μια φορά.

Ερευνητικές μέθοδοι

Οι ερευνητικές μέθοδοι διακρίνονται σε ποιοτικές και ποσοτικές. Οι ποσοτικές αναλύουν την ποσότητα εμφάνισης του φαινομένου που εξετάζεται και οι ποιοτικές αναφέρονται στο είδος, στο συγκεκριμένο χαρακτήρα του φαινομένου. Και οι δύο μέθοδοι δίνουν τη δυνατότητα στον ερευνητή να προσεγγίσει ένα ερευνητικό πεδίο και να επικεντρωθεί σε αυτό.

Ποσοτικές μέθοδοι

Οι ποσοτικές μέθοδοι βρίσκουν κατά κύριο λόγο την εφαρμογή τους στις δειγματοληπτικές επισκοπικές εμπειρικές έρευνες. Αποσκοπούν στην αποκάλυψη γενικών κανονικοτήτων ή τάσεων, που διέπουν τα κοινωνικά φαινόμενα, μέσω της διερεύνησης των φαινομένων αυτών σε πλήθος περιπτώσεων. Μέσω της εξέτασης μεγάλου όγκου περιπτώσεων εξισορροπούνται οι ιδιομορφίες των μεμονωμένων περιπτώσεων και, για αυτό οι κανονικότητες ή οι τάσεις που προκύπτουν μπορούν να θεωρηθούν ως γενικώς ισχύουσες. Στην ποσοτική έρευνα τα δεδομένα θα πρέπει να τυποποιηθούν για να μπορούν να μετρηθούν, έτσι ώστε οι μεταβλητές να λάβουν αριθμητική τιμή και μέσω στατιστικών αναλύσεων να ελεγχθούν οι συσχετίσεις και οι συνδιακυμάνσεις τους. Οι ποσοτικές μέθοδοι ακολουθούν έναν αυστηρό και προκαθορισμένο ερευνητικό σχεδιασμό, σύμφωνα με τον οποίο οι περισσότερες κρίσιμες αποφάσεις έχουν ληφθεί από τον ερευνητή πριν από τη διεξαγωγή της επιτόπιας έρευνας στο ερευνώμενο πεδίο. Αυτό, που επιδιώκεται εντέλει είναι ο εμπειρικός έλεγχος προδιατυπωμένων ερευνητικών υποθέσεων, οι οποίες έχουν συναχθεί παραγωγικά από συγκεκριμένα θεωρητικά πλαίσια. Σύμφωνα με την ποσοτική μέθοδο, κάθε έρευνα οφείλει να πληροί τα κριτήρια της εγκυρότητας, της αντιπροσωπευτικότητας, της αξιοπιστίας και της αντικειμενικότητας. Όταν πληρούνται τα κριτήρια αυτά, τότε ο ερευνητής μπορεί να υποστηρίξει πως τα ευρήματά μπορούν να γενικευτούν.

Πάντοτε όμως τα αποτελέσματα μιας έρευνας αποτελούν αφετηρία για μια σειρά ποιοτικών και ποσοτικών μεθοδολογικών προσπαθειών, γιατί τα ζητήματα προς μελέτη και ανάλυση δεν σταματούν να υφίστανται και τα αποτελέσματά τους θέτουν συνεχείς προβληματισμούς στους ερευνητές.

Είδη ποσοτικών μεθόδων

Η ποσοτική μέθοδος έχει αρκετά είδη ερευνητικής διαδικασίας. Αυτά είναι η Πειραματική μέθοδος, η Δειγματοληπτική μέθοδος, η Δευτερογενής έρευνα και η Ανάλυση Περιεχομένου. Αναλύονται περισσότερο παρακάτω:

• Στην πειραματική μέθοδο ο ερευνητής ελέγχει τις συνθήκες.
• Στη δειγματοληπτική γίνεται η συλλογή δεδομένων κυρίως μέσω κλειστών ερωτηματολογίων.
• Στη δευτερογενή έρευνα γίνεται άντληση πληροφοριών μέσω των υπαρχόντων στοιχείων που έχουν συλλεχθεί από στατιστικές υπηρεσίες/κρατικές υπηρεσίες/ερευνητικά κέντρα/ιστορικές πηγές/ πανεπιστήμια κλπ.
• Στην ανάλυση περιεχομένου, δηλαδή στην ανάλυση δεδομένων δημιουργείται ποσοτικά το περιεχόμενο και τοποθετείται σε συγκεκριμένες κατηγορίες με συστηματικό τρόπο. Η εφαρμογή του γίνεται σε πολλές μορφές επικοινωνίας.

Χαρακτηριστικά ποσοτικών μεθόδων έρευνας

Μερικά από τα χαρακτηριστικά τον ποσοτικών μεθόδων έρευνας που είδαμε παραπάνω είναι τα εξής:

• Έχουν σταθερή και δύσκαμπτη μορφή
• Επιτρέπουν τη σύνδεση δύο ή περισσότερων χαρακτηριστικών για μεγάλο αριθμό περιπτώσεων
• Αναδεικνύουν γενικές τάσεις
• Επιτρέπουν έρευνα σε μεγάλο δείγμα (αντιπροσωπευτικό) του πληθυσμού
• Οι θεωρητικές υποθέσεις υποβάλλονται σε αυστηρότερο και εγκυρότερο έλεγχο (με τη χρήση μεγάλου δείγματος)
• Δομούνται σε πλέγμα μεταβλητών, δηλαδή σε χαρακτηριστικά που διαφοροποιούνται στις περιπτώσεις που περιλαμβάνονται στο δείγμα
• Τα χαρακτηριστικά συσχετίζονται με σκοπό την ανεύρεση γενικών τάσεων και την επαλήθευση των θεωρητικών υποθέσεων/ ερωτημάτων
• Επικεντρώνονται στη μέτρηση θεωρητικών εννοιών μέσω εργαλείων όπως το τυποποιημένο ερωτηματολόγιο
• Περιέχουν γενικές θεωρητικές έννοιες (πχ. κοινωνική απομόνωση, θρησκευτική πίστη, αποδοχή νέων τεχνολογιών) που ορίζονται με βάση τα συνθετικά τους στοιχεία
• Προσδιορίζονται εμπειρικά με κατάλληλους δείκτες
• Γίνονται ποσοτικές ερευνητικές πρακτικές με σκοπό τον έλεγχο θεωρητικών υποθέσεων
• Επικεντρώνονται συνήθως σε πολύ συγκεκριμένα ερωτήματα που μεταφράζονται στη σύνδεση συγκεκριμένων μεταβλητών

Είδη διαχρονικών ερευνών

Ένα θετικό στοιχείο των ποσοτικών ερευνών είναι το γεγονός ότι είναι διαχρονικές και έτσι επιτρέπουν στον ερευνητή να εξετάσει ένα φαινόμενο διαχρονικά. Επαναλαμβάνονται πολλές φορές για να διαπιστωθεί η αλλαγή των υπό έρευνα φαινομένων.

• Πάνελ, που εξετάζονται διαχρονικά τα ίδια άτομα (ίδιο δείγμα από τον ίδιο πληθυσμό).
• Έρευνα Κοόρτης (γενεακές έρευνες δηλαδή διαφορετικό δείγμα από τον ίδιο πληθυσμό), για παράδειγμα η γενιά του Πολυτεχνείου
• Έρευνες Τάσεων (βλέπει τις διαχρονικές αλλαγές της πολιτικής συμπεριφοράς λαμβάνοντας ένα δείγμα).

Δειγματοληπτική μέθοδος

Στην επιστημονική ποσοτική έρευνα ο στόχος είναι η γενίκευση δηλαδή η περιγραφή μίας ή περισσοτέρων μεταβλητών του πληθυσμού καθώς και η εξήγηση των σχέσεων μεταξύ μεταβλητών του πληθυσμού. Συνεπώς χρειάζεται να συγκεντρωθούν και να αναλυθούν πληροφορίες για τις διάφορες μεταβλητές του πληθυσμού. Επειδή η συγκέντρωση πληροφοριών είναι μια δύσκολη, χρονοβόρα και μερικές φορές αδύνατη διαδικασία, συλλέγονται πληροφορίες από ένα δείγμα του πληθυσμού και βασιζόμενοι στα δεδομένα που επιλέξαμε από το δείγμα διεξάγουμε τις αναλύσεις. Για αυτό το σκοπό πραγματοποιούμε μία Δειγματοληπτική έρευνα, δηλαδή μια διαδικασία συλλογής παρατηρήσεων ατόμων, χαρακτηριστικών, στάσεων, κλπ. από έναν πληθυσμό. Το δείγμα επιλέγεται από το δειγματοληπτικό πλαίσιο δηλαδή έναν κατάλογο πληθυσμού, το οποίο θεωρητικά πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις που εμπεριέχονται στον πληθυσμό. Όσο πιο μικρός είναι ο πληθυσμός τόσο πιο πολύ ταυτίζεται ο πληθυσμός με το δείγμα. Επειδή ο στόχος της έρευνας είναι η αναφορά στον πληθυσμό χρησιμοποιούμε την Επαγωγική Στατιστική για να αναλύσουμε τα δεδομένα του δείγματος. Η μέθοδος επιλογής του δείγματος βασίζεται στην θεωρία των πιθανοτήτων. Δηλαδή όλα τα μέλη του πληθυσμού έχουν ίσες πιθανότητες να επιλεγούν. Η θεωρία της τυχαίας δειγματοληψίας (στηρίζεται στις πιθανές διακυμάνσεις που έχουν τα μέλη του πληθυσμού).

Κατηγορίες δειγμάτων

Οι κατηγορίες δειγμάτων είναι δύο. Το δείγμα πιθανοτήτων ή τυχαίων δειγμάτων και το δείγμα μη τυχαίων. Τα τυχαία δείγματα είναι τα πιο κατάλληλα στην επιστημονική εμπειρική έρευνα γιατί είναι αντιπροσωπευτικά και επίσης επιτρέπουν την χρήση των νόμων των πιθανοτήτων για την επαγωγή από το δείγμα στον πληθυσμό. Τα μη τυχαία δείγματα δεν μπορούν να δώσουν γενικεύσεις από το δείγμα στον πληθυσμό, γιατί δεν είναι αντιπροσωπευτικά του πληθυσμού, όμως χρησιμοποιούνται σε περιγραφικές έρευνες, όταν δεν μπορεί να γίνει πλήρης καταγραφή του πληθυσμού.

Δείγμα πιθανοτήτων ή τυχαία δειγματοληψία

Τα είδη δειγματοληψίας που στηρίζονται σε δείγματα πιθανοτήτων ή τυχαίων δειγμάτων είναι:

• Η απλή τυχαία δειγματοληψία, με ευρεία χρήση για μικρό πληθυσμό επειδή έχει όλες τις ιδιότητες για εφαρμογή των πιθανοτήτων. Προϋπόθεση η ύπαρξη καταλόγου από όλα τα μέρη του πληθυσμού όπου θα επιλεγεί το δείγμα.
• Η συστηματική δειγματοληψία, όπου είναι ένα τυχαίο δείγμα με λίγους παραπάνω περιορισμούς ως προς το απλό τυχαίο δείγμα αλλά με την τήρηση των κανόνων δειγματοληψίας δεν επηρεάζονται τα αποτελέσματα. Κατάλληλη όταν υπάρχουν συστηματικά στοιχεία για τον πληθυσμό.
• Η κατά στρώματα τυχαία δειγματοληψία, δηλαδή χωρισμός των μελών του πληθυσμού σε αλληλοκαλυπτόμενες ομοιογενείς κατηγορίες ή στρώματα όπου και εξάγει το τυχαίο δείγμα. Μπορεί να είναι αναλογικό (όταν η αναλογία του κάθε στρώματος στο δείγμα είναι ίδια με την αναλογία του ίδιου στρώματος στον πληθυσμό) ή μη- αναλογικό.
• Το δείγμα κατά δεσμίδες, δηλαδή η δειγματοληψία διεξάγεται σε μια ολόκληρη ομάδα ατομικών περιπτώσεων. Η χρήση του γίνεται όταν υπάρχει κατάλογος ομάδων των στοιχείων αλλά όχι κατάλογος των στοιχείων του πληθυσμού.

Μη τυχαία δειγματοληψία

Εκτός από τα δείγματα πιθανοτήτων υπάρχουν και τα μη-τυχαία δείγματα, με  τη διαφορά ότι δεν μπορούμε να κάνουμε αναφορά από το δείγμα στον πληθυσμό, δηλαδή δεν μπορούμε να κάνουμε γενικεύσεις.

• Η δειγματοληψία ευκολίας όπου είναι η επιλογή ατόμων ή στοιχείων που είναι διαθέσιμες και εύκολες.
• Η σκόπιμη δειγματοληψία δηλαδή η επιλογή στοιχείων ή ατόμων που εξυπηρετούν τους σκοπούς της έρευνας.
• Η δειγματοληψία ποσοστών δηλαδή μια αναλογική στρωματοποημένη δειγματοληψία χωρίς τυχαία επιλογή.
• Η δειγματοληψία χιονοστιβάδας όπου η επιλογή του δείγματος γίνεται  σε στάδια και τα προηγούμενα μέλη υποδεικνύουν τα επόμενα μέλη του δείγματος.

Το τυχαίο δείγμα στηρίζεται στην ετερογένεια. Όσο πιο ετερογενή είναι τα μέλη του πληθυσμού χρειάζεται ένας μεγαλύτερος αριθμός δείγματος και πιο προσεκτική επιλογή για μια πιο ακριβή περιγραφή του πληθυσμού. Η ακριβής περιγραφή του πληθυσμού από το δείγμα είναι σχεδόν αδύνατη. Γίνεται κάποιο σφάλμα, το οποίο ονομάζεται δειγματοληπτικό σφάλμα. Υπάρχουν δύο τρόποι για να προσεγγίσουμετην ακρίβεια, η χρήση κατάλληλων δειγματοληπτικών τεχνικών και η αύξηση του μεγέθους του δείγματος.

Συμπέρασμα

Η ποσοτική έρευνα είναι μια πολύ χρήσιμη μέθοδος για την περιγραφή και διερεύνηση αντικειμενικών χαρακτηριστικών του υπό έρευνα πληθυσμού και είναι μία μέθοδος που συγκεντρώνει αξιόπιστα και έγκυρα στοιχεία που οδηγούν σε γενικεύσιμα συμπεράσματα.

Βιβλιογραφία

Κορρές, Κ. (2013). Ποσοτικές ερευνητικές προσεγγίσεις.

Παπαγεωργίου, Γ. (2014). Ποσοτική έρευνα.

Τσιώλης, Γ. (2011). Η σχέση ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες: Από την πολεμική των «παραδειγμάτων» στις συνθετικές προσεγγίσεις. Οι κοινωνικές επιστήμες στον 21ο αιώνα: Επίμαχα θέματα και προκλήσεις, 56-84.