Συνέντευξη [Interview]

Η Συνέντευξη [Interview] είναι ένα από τα βασικότερα εργαλεία της Έρευνας Πεδίου [Field research] και συνάμα της Ποιοτικής Μεθόδου Έρευνας [Quantitative Research]. Πρόκειται για την αλληλεπίδραση και την επικοινωνία μεταξύ προσώπων, που καθοδηγείται από τον ερευνητή µε στόχο την απόσπαση πληροφοριών σχετιζόμενων µε το αντικείμενο της έρευνας. Με άλλα λόγια, αποσκοπεί στον σχηματισμό ενός «νοητικού περιεχομένου», στην αποκάλυψη πτυχών της προσωπικότητας και στην αναγνώριση συμπεριφορών των ατόμων. Οι πληροφορίες που συλλέγονται, αντιπροσωπεύουν τις απόψεις και τα “πιστεύω” των ερωτώμενων, και βοηθούν στην εύρεση απαντήσεων στα ερωτήματα που έχει θέσει ο ερευνητής. Τα είδη των συνεντεύξεων χωρίζονται ως προς τη δομή, την αμεσότητα, την επανάληψη, το βάθος και την κλινική εφαρμογή τους. 

Είδη συνεντεύξεων

  • Δομημένες: Ζητείται από τον ερωτώμενο να απαντήσει σε προκαθορισμένες ερωτήσεις, οι οποίες έχουν συγκεκριμένο αριθμό και περιεχόμενο.
  • Μη Δομημένες: Λαμβάνει χώρα μια συζήτηση που είναι κατά μία έννοια ελεύθερη. Η ελευθερία της σχετίζεται με την συζήτηση, το ερευνητικό θέμα και την δομή των ερωτήσεων. Διακρίνονται σε εντοπισμένες ή όχι, ανάλογα με τον βαθμό της δόμησης των ερωτήσεων.
  • Άμεσες και Έμμεσες: Παρατηρείται  διαχωρισμός, αρχικά, από την πλευρά του ερευνητή και έπειτα από την πλευρά του ερωτώμενου. Ο εν λόγω διαχωρισμός αφορά τον σκοπό για τον οποίο πραγματοποιείται η συνέντευξη.
  • Επαναλαμβανόμενες: Οι επαναλαμβανόμενες γίνονται συνήθως σε ομάδες ανθρώπων και ονομάζονται Panel. Ονομάζονται έτσι διότι χρειάζεται να επαναληφθούν αρκετές φορές μέχρι να καταλήξει η έρευνα στη συλλογή των δεδομένων και στα συμπεράσματά της. Τα άτομα που επιλέγονται έχουν ορισμένα κοινά κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά.
  • Συνεντεύξεις σε Βάθος: Η συνέντευξη σε βάθος αφορά ένα σύνολο γενικών ερωτήσεων σε θέματα που ο ερευνητής έχει προκαθορίσει, αλλά τα οποία δεν τα θέτει µε συγκεκριμένη σειρά, και τον «πρωταγωνιστικό» ρόλο τον κατέχει ο ερωτώμενος, µε την παρουσία του ερευνητή ως βοηθητική και διακριτικά καθοδηγητική.

Προβλήματα Συνεντεύξεων

Κατά την διενέργεια μια συνέντευξης, ενδέχεται να παρουσιαστούν ορισμένα προβλήματα. Ένα από αυτά είναι η ύπαρξη βεβιασμένων ερωτήσεων από το ερευνητή, οι οποίες εμποδίζουν τη άντληση έγκυρων πληροφορίων. Επίσης, χρειάζεται προσοχή από την μεριά του ερευνητή- συντονιστή ώστε να μην ξεφύγει η συζήτηση από το θέμα που επικεντρώνεται η έρευνα.

Γνωρίσματα Καλού Ερευνητή

Σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναφερθούν ποια είναι εκείνα τα γνωρίσματα που πρέπει να έχει ο ερευνητής-συντονιστής ώστε να μη αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα. Έτσι, ο ερευνητής πρέπει να παρουσιάζει επαγγελματισμό κατά την διάρκεια της συνέντευξης. Επίσης, καλό είναι να έχει μελετήσει καλά τις ερωτήσεις που πρόκειται να θέσει. Ταυτόχρονα, πρέπει να στοοχεύει στην δημιουργία φιλικού κλίματος μεταξύ του ίδιου και του ερωτώμενου. Ο υπερβολικά μεγάλος αριθμός των ερωτήσεων, καλό είναι να αποφεύγεται. Εξίσου σημαντική είναι και η υπευθυνότητα του, καθώς η διαφύλαξη των απαντήσεων είναι προϋπόθεση για μια συνέντευξη.

Δεοντολογία συνεντεύξεων

  • Οι συμμετέχοντες αντιμετωπίζονται ως πρόσωπα στην ολότητά τους.
  • Τα άτομα δεν γίνονται αντιληπτά σαν «αντικείμενα» ή «υποκείμενα» από τα οποία με τις κατάλληλες τεχνικές συλλέγουμε χρήσιμα δεδομένα.
  • Η επαφή και σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον ερευνητή και στους συμμετέχοντες είναι άμεση και συνήθως ο ερευνητής εμπλέκεται ενεργά στην κοινωνική ζωή των υποκειμένων.
  • Στο πλαίσιο μιας συνέντευξης σε βάθος η σχέση με τον ερευνητή μπορεί να εκληφθεί ως φιλική ή ακόμη και θεραπευτική.
  • Η προστασία των δεδομένων και η διατήρηση της ανωνυμίας είναι υψίστης σημασίας, καθώς αυτά αποτελούν προσωπικά βιώματα και απόψεις των ερωτώμενων.
  • Ο ερευνητικός σχεδιασμός είναι ευέλικτος και ανοιχτός σε αλλαγές και τροποποιήσεις, υπό το πρίσμα των αναδυόμενων ευρημάτων. Επομένως, ο σχεδιασμός για ζητήματα που άπτονται της δεοντολογίας δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί από πριν.
  • Ο ερευνητής οφείλει να βρίσκεται συνεχώς σε εγρήγορση για την αντιμετώπιση νέων ηθικών διλημμάτων και προκλήσεων κατά την διαδικασία της συνέντευξης.

Σε κάθε περίπτωση, η συνέντευξη αποτελεί το κύριο εργαλείο για την υλοποίησης μια ποιοτικής έρευνας, ενώ δίνει την δυνατότητα στο ερευνητή να κατανοήσει σε βάθος στάσεις και απόψεις των ατόμων σχετικά με ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Παράλληλα, δεν μπορεί να μη τονιστεί, πως η συνέντευξη προάγει τον διάλογο και μέσω αυτού προσεγγίζει καλύτερα την πραγματικότητα.

Βιβλιογραφία

Ίσαρη, Φ., & Πουρκός, Μ. (2015). Ποιοτική μεθοδολογία έρευνας.

Παρασκευοπούλου-Κόλλια, Ε. Ά. (2008). Μεθοδολογία ποιοτικής έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες και συνεντεύξεις. Ανοικτή Εκπαίδευση: το περιοδικό για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, 4(1), 72-81.

Για οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με την διαδικασία της Συνέντευξης, επικοινωνήστε με την ομάδα της DatAnalysis.