Ερωτηματολόγιο Οικογενειακών Σχέσεων [PAFS-54]

Σκοπός Ερωτηματολογίου (κλίμακας)

Το ερωτηματολόγιο Personal Authority in the Family System (PAFS) έχει ως στόχο τη διερεύνηση των προτύπων σχέσεων μεταξύ δύο γενεών στο οικογενειακό σύστημα. Δίνει έμφαση στην κατανόηση της προσωπικής αυθεντίας και της σχεσιακής αλληλεπίδρασης μεταξύ των μελών της οικογένειας, με σκοπό να αξιολογηθεί η ικανότητα του ατόμου να διαφοροποιείται, να διαχειρίζεται τις συγκρούσεις και να διατηρεί υγιείς σχέσεις με τους γονείς του. Απευθύνεται σε φοιτητές, οικογένειες και γενικά σε άτομα που επιθυμούν να διερευνήσουν τις διαγενεακές τους σχέσεις. Χρησιμοποιείται ευρέως σε ερευνητικό και θεραπευτικό πλαίσιο από επαγγελματίες ψυχικής υγείας.

Ανάλυση Ερωτηματολογίου (κλίμακας)

Το ερωτηματολόγιο κατασκευάστηκε από τους Bray, Williamson και Malone το 1984 στο Houston Family Institute. Περιλαμβάνει συνολικά 54 ερωτήσεις, οι οποίες απαντώνται με πενταβάθμια κλίμακα τύπου Likert. Τέσσερις είναι οι βασικές υποκλίμακες του εργαλείου. Η υποκλίμακα INFUS (Individuation from family of origin) περιλαμβάνει τις ερωτήσεις 9 και 39 έως 44 και αξιολογεί το βαθμό στον οποίο το άτομο έχει διαφοροποιηθεί συναισθηματικά και ψυχολογικά από την οικογένεια καταγωγής του. Η υποκλίμακα UNINT (Unresolved intimacy issues) περιλαμβάνει τις ερωτήσεις 2, 3, 5 έως 8, 21 έως 38 και 45 και μετρά τον βαθμό επίλυσης θεμάτων οικειότητας με τους γονείς. Η υποκλίμακα ININIT (Intergenerational intimacy) περιλαμβάνει τις ερωτήσεις 10 έως 20 και αξιολογεί τον βαθμό συναισθηματικής εμπλοκής και τις ισότιμες σχέσεις με τους γονείς. Τέλος, η υποκλίμακα NFTRI (Non-functional triangulation) περιλαμβάνει τις ερωτήσεις 1, 4 και 47 έως 54 και μετρά τον βαθμό στον οποίο το άτομο εμπλέκεται ή όχι σε συγκρούσεις των γονέων μέσω τριγωνοποίησης. Οι ερωτήσεις 1 έως 8, 11 έως 14, 21 έως 38, 43 και 45 βαθμολογούνται αντίστροφα, δηλαδή αφαιρείται η τιμή της απάντησης από το 6.

Βαθμολόγηση Ερωτήσεων

Η βαθμολόγηση των ερωτήσεων γίνεται με πενταβάθμια κλίμακα (1 έως 5). Για τις ερωτήσεις που έχουν καθοριστεί ως αντίστροφες, η τιμή της απάντησης αφαιρείται από το 6. Κατόπιν, οι βαθμολογίες των σχετικών ερωτήσεων αθροίζονται για την εξαγωγή των τιμών κάθε υποκλίμακας. Υψηλότερες τιμές στην INFUS υποδηλώνουν μεγαλύτερη διαφοροποίηση και αυτονόμηση από την οικογένεια καταγωγής. Υψηλότερες τιμές στην UNINT δείχνουν μεγαλύτερη οικειότητα και επίλυση σχεσιακών θεμάτων. Αντίστροφα, υψηλότερες τιμές στις υποκλίμακες ININIT και NFTRI υποδηλώνουν μικρότερη εμπλοκή σε τριγωνοποιημένες οικογενειακές καταστάσεις και συνεπώς πιο λειτουργικές οικογενειακές σχέσεις.

Στατιστική Ανάλυση

Το ερωτηματολόγιο παρουσιάζει υψηλή εσωτερική συνοχή, με τιμές του δείκτη Cronbach’s α να κυμαίνονται από 0,82 έως 0,85 για τις τέσσερις υποκλίμακες. Τα στατιστικά αυτά στοιχεία έχουν επιβεβαιωθεί τόσο στο αρχικό αγγλικό δείγμα όσο και στο ελληνικό δείγμα προσαρμογής. Η ανάλυση των υποκλιμάκων προσφέρει σημαντική πληροφορία για τη συναισθηματική διαφοροποίηση, την ανεξαρτησία, την εμπλοκή σε συγκρούσεις γονέων και τις ικανότητες διαχείρισης των σχεσιακών ορίων. Για παράδειγμα, υψηλή βαθμολογία στην INFUS δείχνει ότι το άτομο μπορεί να διατηρεί σταθερή ταυτότητα ανεξάρτητα από τη γονική επιρροή, ενώ χαμηλή βαθμολογία στη NFTRI υποδηλώνει μειωμένη εμπλοκή σε συγκρούσεις και υγιή σχεσιακή δυναμική.

Εγκυρότητα Ερωτηματολογίου (κλίμακας)

Η εγκυρότητα του ερωτηματολογίου είναι καλά τεκμηριωμένη. Η εγκυρότητα περιεχομένου αξιολογείται ως ικανοποιητική, με θετικά αποτελέσματα στη σύγκριση του εργαλείου με την Κλίμακα Ταυτότητας του Εγώ (Ego Identity Scale), αποδεικνύοντας συγκλίνουσα εγκυρότητα. Επίσης, η εννοιολογική εγκυρότητα έχει επιβεβαιωθεί με βάση τα αποτελέσματα της ελληνικής μελέτης προσαρμογής, η οποία έδειξε ότι το εργαλείο μετρά επαρκώς τις έννοιες της διαφοροποίησης, της οικειότητας και της τριγωνοποίησης στις σχέσεις γονέων και παιδιών.

Αξιοπιστία Ερωτηματολογίου (κλίμακας)

Η αξιοπιστία του PAFS αποδεικνύεται από τις τιμές του Cronbach’s α, οι οποίες κυμαίνονται μεταξύ 0,82 και 0,85 για τις τέσσερις υποκλίμακες στο ελληνικό δείγμα. Αυτές οι τιμές δείχνουν ότι οι υποκλίμακες έχουν υψηλό επίπεδο εσωτερικής συνοχής και το εργαλείο είναι αξιόπιστο για χρήση στον ελληνικό πληθυσμό. Η επαναληψιμότητα των αποτελεσμάτων καθιστά το ερωτηματολόγιο κατάλληλο για χρήση σε ερευνητικά και κλινικά πλαίσια.

Βιβλιογραφία

Τριλίβα, Σ. (1990). Identity and relatedness within the family of origin in urban and rural Greece. Διδακτορική διατριβή, Rutgers University.
Τριλίβα, Σ. και Ζηπά, Μ. (2000). Προσαρμογή και στάθμιση του PAFS στην Ελλάδα.
Bray, J. H., Williamson, D. S., & Malone, P. E. (1984). PAFS: Personal Authority in the Family System Questionnaire Manual. Houston, TX: Family Institute.
Bray, J. H., Williamson, D. S., & Malone, P. E. (1984). Personal authority in the family system: Development of a questionnaire to measure personal authority in intergenerational family process. Journal of Marital and Family Therapy, 10, 167–178.