Κλίμακα Οικογενειακών Τελετουργικών Συνηθειών [TFS-11]

Σκοπός Ερωτηματολογίου (Κλίμακας)

Η Κλίμακα Οικογενειακών Τελετουργικών Συνηθειών έχει ως βασικό της στόχο την εκτίμηση της συχνότητας και συνέχειας τελετουργικών πρακτικών εντός της οικογένειας. Η κλίμακα απευθύνεται σε οικογένειες με μέλος που πάσχει από σχιζοφρένεια και αξιολογεί το κατά πόσο η οικογένεια διατηρεί συγκεκριμένες τελετουργικές συνήθειες που θεωρούνται ενισχυτικές για τη συνοχή και τη συναισθηματική σταθερότητα της οικογένειας. Οι πρακτικές αυτές μπορεί να σχετίζονται με κοινωνικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές παραδόσεις, οι οποίες λειτουργούν ως μηχανισμός υποστήριξης, πλαισίωσης και συνέχειας στην οικογενειακή ζωή. Η κλίμακα χρησιμοποιείται κυρίως στο πλαίσιο κοινωνικής ψυχιατρικής έρευνας και κλινικής αξιολόγησης οικογενειών.

Ανάλυση Ερωτηματολογίου (Κλίμακας)

Η κλίμακα κατασκευάστηκε από τους Μ. Μαδιανό και Μ. Οικονόμου και δημοσιεύτηκε το 1994. Προέκυψε από πιλοτική έρευνα η οποία περιλάμβανε αρχικά 16 ερωτήσεις, από τις οποίες επιλέχθηκαν οι 11 με τη μεγαλύτερη διακριτική ικανότητα. Η συλλογή δεδομένων γίνεται με συνέντευξη μέλους της οικογένειας, αναφορικά με συγκεκριμένες τελετουργικές δραστηριότητες που έλαβαν χώρα τους τελευταίους 12 μήνες. Οι δραστηριότητες αυτές περιλαμβάνουν εορτασμούς γενεθλίων, Χριστουγεννιάτικες ανταλλαγές δώρων, μαγείρεμα παραδοσιακών φαγητών, οικογενειακές εξόδους, εκδρομές, επισκέψεις σε κοιμητήρια, κυριακάτικα γεύματα και άλλες κοινωνικά ή θρησκευτικά καθορισμένες πρακτικές. Η κλίμακα δεν διαχωρίζεται σε υποκλίμακες, αλλά παρέχει συνολικό σκορ.

Βαθμολόγηση Ερωτήσεων

Κάθε μία από τις 11 ερωτήσεις βαθμολογείται σε τετραβάθμια κλίμακα, όπου 1 αντιστοιχεί σε «κανονικά» (δηλαδή συστηματική παρουσία της πρακτικής) και 4 σε «ποτέ» (πλήρης απουσία της πρακτικής). Συνεπώς, η συνολική βαθμολογία κυμαίνεται από 11 έως 44. Όσο μεγαλύτερη είναι η βαθμολογία, τόσο λιγότερες τελετουργικές πρακτικές καταγράφονται στην οικογένεια. Προτείνεται η χρήση ορίου στο ≥18 για διχότομη κατηγοριοποίηση των οικογενειών σε αυτές που διατηρούν (σκορ <18) και σε αυτές που δεν διατηρούν (σκορ ≥18) τελετουργικές συνήθειες.

Στατιστική Ανάλυση

Η στατιστική επεξεργασία βασίστηκε σε δείγμα 71 οικογενειών με τουλάχιστον ένα μέλος που πάσχει από σχιζοφρένεια, συνολικού μεγέθους 250 ατόμων, και 67 οικογενειών από τον γενικό πληθυσμό με 295 μέλη. Η κλίμακα διαχωρίζει με ακρίβεια οικογένειες με ή χωρίς τελετουργικά, με το οριακό σημείο του 18 να παρουσιάζει υψηλή διακριτική ικανότητα. Υψηλότερες τιμές συνδέονται με αποδιοργάνωση των τελετουργικών πρακτικών και ενδεχομένως με αυξημένη δυσλειτουργία στη δυναμική της οικογένειας. Η παρουσία υψηλών τιμών μπορεί να λειτουργεί ως δείκτης ενίσχυσης της ανάγκης για ψυχοκοινωνική υποστήριξη.

Εγκυρότητα Ερωτηματολογίου (Κλίμακας)

Η εγκυρότητα του εργαλείου έχει τεκμηριωθεί με εξωτερικό κριτήριο την Κλίμακα Οικογενειακής Ατμόσφαιρας. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ευαισθησία 0.73 και ειδικότητα 0.75 για το όριο ≥18, υποδεικνύοντας καλή ικανότητα διάκρισης ανάμεσα σε οικογένειες με και χωρίς διατήρηση τελετουργικών συνηθειών.

Αξιοπιστία Ερωτηματολογίου (Κλίμακας)

Η αξιοπιστία της κλίμακας επιβεβαιώθηκε με τον δείκτη εσωτερικής συνέπειας Cronbach’s α. Οι τιμές του δείκτη ήταν ιδιαίτερα υψηλές: 0.89 για το σύνολο του δείγματος, 0.85 για τον γενικό πληθυσμό και 0.81 για τις οικογένειες με μέλος που πάσχει από ψύχωση. Τα αποτελέσματα υποστηρίζουν τη σταθερότητα και την εσωτερική συνοχή των ερωτήσεων του εργαλείου.

Βιβλιογραφία

Madianos, M., & Economou, M. (1994). Schizophrenia and Family Rituals: Measuring Family Rituals among Families of Schizophrenics and “Normals”. European Psychiatry, 9, 46–51.