Ερωτηματολόγιο Προσωπικότητας για Ενήλικες των Eysenck [EPQ-A-84]

Σκοπός

Ο βασικός σκοπός του Ερωτηματολογίου Προσωπικότητας Ενηλίκων των Eysenck (EPQ-A) είναι η αξιολόγηση των βασικών διαστάσεων της προσωπικότητας σε ενήλικες, σύμφωνα με τη θεωρία των πέντε παραγόντων που ανέπτυξε ο Hans Eysenck. Το εργαλείο επικεντρώνεται στην ποσοτική αποτύπωση τριών κύριων διαστάσεων της προσωπικότητας: εξωστρέφεια, νευρωτισμός και ψυχωτισμός, καθώς και μιας επιπλέον κλίμακας που αξιολογεί την ειλικρίνεια των απαντήσεων μέσω της «κλίμακας του ψεύδους». Μέσω αυτών των αξόνων, το εργαλείο επιδιώκει να καταγράψει χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την κοινωνικότητα, τη συναισθηματική σταθερότητα, την επιθετικότητα, την αντικοινωνική συμπεριφορά, αλλά και την τάση για κοινωνικά επιθυμητές απαντήσεις.

Περιγραφή

Το EPQ-A στην αρχική του αγγλική μορφή περιλαμβάνει 90 ερωτήσεις. Η ελληνική προσαρμογή, όπως διαμορφώθηκε από τον Ε. Δημητρίου στις δεκαετίες του 1970 και 1980, περιλαμβάνει 84 ερωτήσεις. Αυτές οι ερωτήσεις έχουν κατανεμηθεί σε τέσσερις βασικές κλίμακες, με σκοπό τη διερεύνηση συγκεκριμένων διαστάσεων της προσωπικότητας. Συγκεκριμένα, η κλίμακα της εξωστρέφειας περιλαμβάνει 19 ερωτήσεις και εξετάζει το επίπεδο κοινωνικότητας, ενεργητικότητας και εξωστρεφούς συμπεριφοράς. Η κλίμακα του ψυχωτισμού αποτελείται από 24 ερωτήσεις και σχετίζεται με χαρακτηριστικά όπως η σκληρότητα, η ψυχρότητα, η αντικοινωνική στάση και η επιθετικότητα. Η κλίμακα του νευρωτισμού περιλαμβάνει 22 ερωτήσεις που αξιολογούν την συναισθηματική ευαλωτότητα, την αγχώδη συμπεριφορά και τη δυσκολία στη διαχείριση του άγχους. Τέλος, η κλίμακα του ψεύδους, με 19 ερωτήσεις, αποσκοπεί στην αναγνώριση της τάσης του εξεταζόμενου να απαντά με κοινωνικά επιθυμητό τρόπο αντί για ειλικρινείς απαντήσεις.

Δείγμα

Το ελληνικό δείγμα στο οποίο εφαρμόστηκε η προσαρμοσμένη έκδοση του EPQ-A περιλάμβανε συνολικά 802 ενήλικες, εκ των οποίων 252 ήταν άνδρες και 550 γυναίκες. Οι συμμετέχοντες προέρχονταν από διάφορες γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα του πληθυσμού. Η ηλικιακή κατανομή των συμμετεχόντων κυμάνθηκε από 18 έως 79 ετών, ενώ ο μέσος όρος ηλικίας στο δείγμα ήταν 29 έτη. Η ποικιλία στο δείγμα επιτρέπει την αξιόπιστη και έγκυρη εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την προσωπικότητα ενηλίκων σε διαφορετικά κοινωνικοδημογραφικά πλαίσια.

Βαθμολόγηση

Το ερωτηματολόγιο EPQ-A χρησιμοποιεί ερωτήσεις τύπου διχοτομικής επιλογής, δηλαδή «Ναι» ή «Όχι». Η βαθμολόγηση είναι απλή και εξαρτάται από τη φύση κάθε ερώτησης. Σε κάθε ερώτηση που έχει διατυπωθεί με θετική φορά (ώστε το «Όχι» να υποδηλώνει την ύπαρξη του χαρακτηριστικού), η απάντηση «Όχι» βαθμολογείται με 1 βαθμό και η απάντηση «Ναι» με 0. Αντιθέτως, σε ερωτήσεις που απαιτούν αντίστροφη βαθμολόγηση (δηλαδή όταν το «Ναι» δηλώνει το επιθυμητό χαρακτηριστικό), η απάντηση «Ναι» βαθμολογείται με 1 και η «Όχι» με 0. Το άθροισμα των βαθμών ανά κλίμακα δίνει μια ποσοτική ένδειξη της παρουσίας των αντίστοιχων προσωπικών χαρακτηριστικών.

Εγκυρότητα

Η εγκυρότητα του εργαλείου εξετάστηκε μέσα από τη συσχέτισή του με άλλα καθιερωμένα ψυχομετρικά εργαλεία, όπως το Ερωτηματολόγιο Χαρακτηριστικών Προσωπικότητας (TPQue). Η στατιστική ανάλυση έδειξε ότι η συσχέτιση ήταν σημαντική σε σχέση με την κλίμακα της εξωστρέφειας, γεγονός που επιβεβαιώνει τη διαγνωστική εγκυρότητα της κλίμακας αυτής. Ωστόσο, η συσχέτιση του EPQ-A με την κλίμακα του νευρωτισμού δεν ήταν εξίσου ισχυρή, γεγονός που υποδηλώνει περιορισμούς στην εγκυρότητα της συγκεκριμένης διάστασης ή πιθανή ανάγκη περαιτέρω προσαρμογής του εργαλείου στο ελληνικό πολιτισμικό πλαίσιο.

Αξιοπιστία

Οι δείκτες αξιοπιστίας του EPQ-A ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητικοί για τις περισσότερες κλίμακες. Συγκεκριμένα, οι συντελεστές εσωτερικής συνέπειας (Cronbach’s α) κυμάνθηκαν από 0,77 έως 0,83 τόσο στο συνολικό δείγμα όσο και στα υποδείγματα ανδρών και γυναικών, επιβεβαιώνοντας την υψηλή ομοιογένεια των ερωτήσεων εντός κάθε κλίμακας. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσε η κλίμακα του ψυχωτισμού, για την οποία οι τιμές ήταν αισθητά χαμηλότερες, κυμαινόμενες από 0,46 έως 0,61. Αυτό μπορεί να οφείλεται είτε σε πολιτισμικές διαφορές στην κατανόηση των συγκεκριμένων ερωτήσεων είτε σε ετερογένεια της έννοιας του ψυχωτισμού στον γενικό πληθυσμό.

Βιβλιογραφία

Αλεξόπουλος, Δ. Σ. (2002). Αξιοπιστία και εγκυρότητα του Ερωτηματολογίου Προσωπικότητας για Ενήλικους (EPQ-A) του Eysenck στην Ελλάδα. Ψυχολογία, 9(3), 295-315.
Δημητρίου, Ε. (1986). Το Ερωτηματολόγιο Προσωπικότητας EPQ (Eysenck Personality Questionnaire): Στάθμιση στον ελληνικό πληθυσμό, ενήλικο και παιδικό. Εγκέφαλος, 23, 41-54.
Eysenck, H. J., & Eysenck, S. B. G. (1991). Eysenck Personality Questionnaire – Revised (EPQ-R). London: Hodder & Stoughton.