Πολυδιάστατη Κλίμακα Κέντρου Ελέγχου [MLC-24]

Σκοπός

Η MLC σχεδιάστηκε για τη μέτρηση της έννοιας του κέντρου ελέγχου, ή αλλιώς του εσωτερικού-εξωτερικού ελέγχου των ενισχύσεων. Η έννοια αναφέρεται στο βαθμό στον οποίο ένα άτομο πιστεύει ότι οι ενισχύσεις που δέχεται εξαρτώνται από τη δική του συμπεριφορά (εσωτερικό κέντρο ελέγχου) ή, αντίθετα, δεν έχουν σχέση με το ίδιο (εξωτερικό κέντρο ελέγχου). Η κλίμακα αποσκοπεί στην αξιολόγηση του εσωτερικού κέντρου ελέγχου καθώς και δύο τύπων εξωτερικού ελέγχου: (α) του ελέγχου που αποδίδεται στην τύχη και στο πεπρωμένο, και (β) του ελέγχου που αποδίδεται σε άτομα τα οποία κατέχουν δύναμη και εξουσία.

Σύντομη περιγραφή

Η MLC είναι μια τρισδιάστατη κλίμακα κέντρου ελέγχου 24 προτάσεων-ερωτήσεων, η οποία αποτελείται από τρεις υποκλίμακες με 8 προτάσεις-ερωτήσεις η καθεμία. Οι υποκλίμακες αυτές μετρούν: τον εσωτερικό έλεγχο και το εξωτερικό κέντρο ελέγχου με δύο διαστάσεις, δηλαδή τη δύναμη και εξουσία είτε στη τύχη και το πεπρωμένο. Όλες οι προτάσεις-ερωτήσεις του ψυχομετρικού αυτού εργαλείου βαθμολογούνται σε μία κλίμακα των 24 προτάσεων.

Δείγμα

Η προσαρμογή στα ελληνικά βασίστηκε σε δείγμα 371 ατόμων: 247 φοιτητών του Πανεπιστημίου Κρήτης και του ΤΕΙ Αθήνας, με μέσο όρο ηλικίας τα 21,17 έτη, και 124 ηλικιωμένων ατόμων, με μέσο όρο ηλικίας τα 72,31 έτη, και των δύο φύλων (Τζουγανάκη, 1994, Τζουγανάκη & Κλεφταράς, 1998). Η MLC μεταφράστηκε αρχικά στα ελληνικά και κατόπιν έγινε ο έλεγχος της ακρίβειας της αγγλικής και η προσαρμοσμένη κλίμακα αποδόθηκε με ακρίβεια στο πρωτότυπο εργαλείο.

Τρόπος βαθμολόγησης

Οι 24 προτάσεις-ερωτήσεις που αποτελούν τη MLC παρουσιάζονται μαζί ως ένα σύνολο και η απάντηση σε καθεμία γίνεται σε μια κλίμακα έξι διαβαθμίσεων (0 = διαφωνώ εντελώς, 1 = διαφωνώ μέτρια, 2 = διαφωνώ ελαφρά, 3 = συμφωνώ ελαφρά, 4 = συμφωνώ μέτρια, 5 = συμφωνώ εντελώς). Οι κάθε υποκλίμακες υπολογίζονται χωριστά ως τρεις βαθμοί που προκύπτουν από τη άθροιση των επιμέρους βαθμών στις οκτώ ερωτήσεις της κάθε υποκλίμακας: (α) βαθμός εσωτερικού ελέγχου (προτάσεις: 1, 4, 5, 9, 18, 19, 21, 23), (β) βαθμός εξωτερικού ελέγχου σχετικά με άτομα που έχουν δύναμη και εξουσία (προτάσεις: 3, 8, 11, 13, 15, 17, 20, 22) και (γ) βαθμός εξωτερικού ελέγχου σχετικά με την τύχη και το πεπρωμένο (προτάσεις: 2, 6, 7, 10, 12, 14, 16, 24).

Εγκυρότητα

Η στάθμιση και η εγκυρότητα της MLC έγινε στις ΗΠΑ (Levenson, 1973). Όλες οι προτάσεις-ερωτήσεις της αρχικής κλίμακας διαχωρίζουν με στατιστικά σημαντικό τρόπο άτομα με χαμηλή και άτομα με υψηλή βαθμολογία, και παρουσιάζουν σχεδόν μηδενικές συσχετίσεις με κλίμακες αξιολόγησης του κοινωνικού επιθυμητού. Δεδομένου ότι η συγκεκριμένη κλίμακα δεν έχει κατασκευαστεί ούτε σταθμιστεί στην Ελλάδα, μελετήθηκε η προσαρμογή της και στη συνέχεια προσαρμόστηκε στο ελληνικό δείγμα. Η παραγοντική ανάλυση έδειξε ότι πρόκειται για μια πολυδιάστατη κλίμακα και οι ορθογώνιες περιστροφές εφαπτομενικού τύπου Varimax κατέδειξαν ότι η παραγοντική δομή της είναι παρόμοια με εκείνη της Αμερικής και της Γαλλίας (Kleftaras, 1997· Levenson, 1973). Ο πρώτος παράγοντας συγκεντρώνει τις προτάσεις της υποκλίμακας που μετρά τον εσωτερικό έλεγχο σε σχέση με τα άτομα που ασκούν δύναμη και εξουσία, ο δεύτερος αφορά σε άτομα που έχουν δύναμη και εξουσία, και ο τρίτος ο έλεγχος αποδίδεται στις προσωπικές ικανότητες του εσωτερικού ελέγχου.

Αξιοπιστία

Η κλίμακα παρουσιάζει μέτρια καλή εσωτερική συνέπεια. Οι δείκτες αξιοπιστίας Kuder-Richardson κυμαίνονται από 0,62 έως 0,66, ενώ οι δείκτες αξιοπιστίας από επαναληπτικές μετρήσεις (διάστημα μιας εβδομάδας μεταξύ των χορηγήσεων) κυμαίνονται από 0,64 έως 0,78.

Κύριες βιβλιογραφικές πηγές

Kleftaras, G. (1997). Control-related beliefs and depressive symptomatology in a sample of Greek students. International Journal of Psychology and Counselling, 2(1), 17–25.
Levenson, H. (1973). Multidimensional locus of control in psychiatric patients. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 41(3), 252–259.
Levenson, H. (1974). Activism and powerful others: distinctions within the concept of internal-external control. Journal of Personality Assessment, 38, 377–383.
Tzounichaki, E. & Kleftaras, G. (1998). Étude comparative entre sujets jeunes et âgés, concernant le concept de contrôle interne-externe chez les personnes âgées Grecques. Thèse de Doctorat, Université Paris-X Nanterre.
Tzounichaki, E. & Kleftaras, G. (1999). Étude comparative entre sujets jeunes et âgés concernant le concept de contrôle. Journal d’Ergothérapie, 2(2), 39–55.