Ερωτηματολόγιο Ελέγχου Προσχολικής Συμπεριφοράς [PBCL-22]

Σύντομη Περιγραφή

Πρόκειται για ένα ερωτηματολόγιο το οποίο σχεδιάστηκε να βοηθήσει τους /τις νηπιαγωγούς να εντοπίσουν τα παιδιά που μπορεί να έχουν ιδιαίτερες συναισθηματικές ανάγκες ή προβλήματα συμπεριφοράς. Συμπληρώνεται από την νηπιαγωγό και περιλαμβάνει 22 ερωτήσεις που σκοπό έχουν να καλύψουν τέσσερις βασικές περιοχές της συμπεριφοράς: την διαγωγή, τις συναισθηματικές δυσκολίες, τις κοινωνικές σχέσεις και τη συγκέντρωση προσοχής. Κάθε ερώτηση έχει τρεις ή τέσσερις κατηγορίες, που δηλώνουν τη συχνότητα ή τη σοβαρότητα του προβλήματος. Ο/η νηπιαγωγός επιλέγει την κατηγορία που καλύτερα περιγράφει την πρόσφατη συμπεριφορά του παιδιού.

Σκοπός

Κλίμακα για την ανίχνευση συναισθηματικών προβλημάτων και προβλημάτων συμπεριφοράς σε παιδιά 2–5 ετών.

Τρόπος Βαθμολόγησης

Η βαθμολόγηση γίνεται με μία κλίμακα από 0 (απουσία οποιουδήποτε προβλήματος), 1 (πιθανό πρόβλημα) και 2 (βέβαιο πρόβλημα). Επομένως, το πιθανό εύρος στη βαθμολόγηση μπορεί να κυμαίνεται από 0 έως 44. Σε ό,τι αφορά τους επιμέρους παράγοντες, αυτοί προσδιορίζονται από τις ερωτήσεις:
1. Επιθετικότητα (1, 2, 6, 10, 14, 16, 18, 20),
2. Κοινωνική απομόνωση (9, 11, 17, 19),
3. Συναισθηματικές διαταραχές (12, 13, 21),
4. Ψυχοσωματικές διαταραχές (3, 4, 22),
5. Δυσκολίες συγκέντρωσης και προσοχής (5, 7, 8, 15).
Σημείο τομής για τη διάγνωση προβληματικών καταστάσεων ορίστηκε το 12 και άνω (σε ένα πιθανό εύρος από 0–44). Με αυτή την διαίρεση, το 25,3% του δείγματος κατατάχτηκε στην κατηγορία 2 (βέβαιο πρόβλημα).

Εγκυρότητα

Το Ερωτηματολόγιο Ελέγχου Προσχολικής Συμπεριφοράς, αφού μεταφράστηκε στα ελληνικά, χορηγήθηκε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα νηπίων, μέσω των νηπιαγωγών. Πριν τη χορήγηση του ερωτηματολογίου, είχε ζητηθεί από τις νηπιαγωγούς να εξοικειωθούν με τις ερωτήσεις και να παρατηρήσουν τα νήπια για μία εβδομάδα, έχοντας τις ερωτήσεις στο μυαλό τους. Χορηγήθηκε τον μήνα Δεκέμβριο, όταν πια θεωρήθηκε ότι οι εκπαιδευτικοί είχαν αποκτήσει επαρκή γνωριμία με τα παιδιά. Το δείγμα αποτέλεσαν 1277 νήπια ηλικίας 4 έως 6 ετών, τα οποία φοιτούσαν σε νηπιαγωγεία της περιοχής της Μαγνησίας. Από αυτά, τα 667 (52,2%) ήταν αγόρια και τα 610 (47,7%) κορίτσια, και ο μέσος όρος ηλικίας ήταν 5,14 έτη.
Για την διερεύνηση της δομής του ερωτηματολογίου, έγινε ανάλυση παραγόντων με πλάγια περιστροφή. Προέκυψαν πέντε παράγοντες, με ιδιοτιμές > 1.0, και εξαιρέθηκαν ερωτήσεις που φορτίζονταν < 0.4. Με βάση το περιεχόμενο των ερωτήσεων, αναγνωρίστηκαν οι παρακάτω παράγοντες: 1. Επιθετικότητα, 2. Κοινωνική απομόνωση, 3. Συναισθηματικές διαταραχές, 4. Ψυχοσωματικές διαταραχές, και 5. Δυσκολίες συγκέντρωσης και προσοχής.

Αξιοπιστία

Ο δείκτης εσωτερικής αξιοπιστίας Cronbach’s α ήταν ανά παράγοντα:
Επιθετικότητα 0,82,
Κοινωνική απομόνωση 0,73,
Συναισθηματικές διαταραχές 0,65,
Ψυχοσωματικές διαταραχές 0,73
και Δυσκολίες συγκέντρωσης και προσοχής 0,56.

Ανάλυση και Χρήση Δεδομένων

Ο μέσος όρος του συνόλου του δείγματος και η τυπική απόκλιση (σε παρένθεση) ήταν 8,23 (5,96). Χωριστά για τα δύο φύλα, τα αγόρια είχαν μέσο όρο 9,29 (6,27), ενώ τα κορίτσια 7,07 (5,37). Οι μέσοι όροι και οι τυπικές αποκλίσεις (σε παρένθεση) για αγόρια και κορίτσια ανά παράγοντα ήταν αντίστοιχα: Επιθετικότητα 4,03 (3,34) και 2,64 (2,71), Κοινωνική απομόνωση 1,14 (1,55) και 1,03 (1,45), Συναισθηματικές διαταραχές 1,11 (1,31) και 1,20 (1,32), Ψυχοσωματικές διαταραχές 0,50 (1,00) και 0,30 (0,75) και Δυσκολίες συγκέντρωσης και προσοχής 2,25 (1,76) και 1,77 (1,50).

Βιβλιογραφία

McGuire, J. & Richman, R. (1988). Preschool Behaviour Checklist. Windsor, NFER-Nelson.
St James-Roberts, I., Singh, G., Lynn, R. & Jackson, S. (1994). Assessing emotional and behavioural problems in reception class school-children: factor structure, convergence and prevalence using the PBCL. British Journal of Educational Psychology, 64, 105–118.
Ζαφειροπούλου, Μ., Αργυρακούλη, Ε., Ρούση, Χ., Αγγελοσοπούλου, Α., Γεωργίου, Ε. και Μενεγάτου, Μ. (Ρόδος, Μάιος 2003). Αξιολόγηση συναισθηματικών δυσκολιών και προβλημάτων συμπεριφοράς στο νηπιαγωγείο: Το ερωτηματολόγιο ελέγχου προσχολικής συμπεριφοράς. 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας, Προφορική ανακοίνωση.