Κλίμακες Σχέσεων Θεραπευτή–Θεραπευόμενου με Σχιζοφρενείς Ασθενείς [TPSS-30]

Σύντομη Περιγραφή

Οι Κλίμακες Σχέσεων Θεραπευτή–Θεραπευόμενου με Σχιζοφρενείς Ασθενείς είναι αυτοσυμπληρούμενες, εύκολες στη χορήγηση και απαιτούν μικρό χρόνο συμπλήρωσης και αξιολόγησης. Η ελληνική έκδοση χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της σχέσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου βάσει της υποκειμενικής συναισθηματικής εμπειρίας των ατόμων. Περιλαμβάνει μια Κλίμακα για τον Θεραπευτή και μία για τον Θεραπευόμενο, και κάθε μία περιέχει 30 στοιχεία. Η Κλίμακα του Θεραπευόμενου αξιολογεί τη σχέση με τον θεραπευτή ως προς τέσσερις παράγοντες: (1) απόρριψη–ανικανότητα, (2) ο θεραπευτής που δίνει κατάλληλα ερεθίσματα, (3) θεραπευτής υπερεμπεριεκτικός–απαιτητικός και (4) θεραπευτής απόμακρος και ασαφής. Η Κλίμακα του Θεραπευτή αποτιμά την αντίληψη του για τη θεραπευτική σχέση και τη δυναμική αυτής.

Σκοπός

Ο σκοπός της ανάπτυξης και εφαρμογής του ερωτηματολογίου είναι η διερεύνηση των προτύπων επικοινωνίας και συναισθηματικής εμπλοκής στη θεραπευτική σχέση μεταξύ θεραπευτών και ασθενών με διαγνωσμένες ψυχώσεις, και συγκεκριμένα με σχιζοφρενικές διαταραχές. Επιπλέον, στοχεύει στην αποτύπωση των διαφορών και ομοιοτήτων στην αντίληψη της σχέσης από τις δύο πλευρές και στην κατανόηση των παραμέτρων που επηρεάζουν την έκβαση της θεραπείας.

Τρόπος Βαθμολόγησης

Οι κλίμακες απαρτίζονται από 30 δηλώσεις η καθεμία και οι συμμετέχοντες καλούνται να τις αξιολογήσουν βάσει πενταβάθμιας κλίμακας Likert. Κάθε δήλωση βαθμολογείται από 1 έως 5, ανάλογα με το πόσο συμφωνεί ή διαφωνεί το άτομο με το περιεχόμενο της πρότασης. Η βαθμολογία κάθε παράγοντα προκύπτει από το άθροισμα των επιμέρους σχετικών δηλώσεων. Η τελική ερμηνεία βασίζεται στη σύγκριση των μέσων όρων ανά παράγοντα και στη συνολική συναισθηματική αποτίμηση της σχέσης.

Εγκυρότητα

Οι κλίμακες παρουσιάζουν ικανοποιητική ομοιογένεια των ερωτημάτων τους, σαφή θεωρητική θεμελίωση και επαρκή εννοιολογική εγκυρότητα. Η εγκυρότητα κριτηρίου υποστηρίζεται από συσχετίσεις με άλλες μετρήσεις της ποιότητας της θεραπευτικής σχέσης και από τη δυνατότητα διαφοροποίησης ομάδων με διαφορετικό επίπεδο λειτουργικότητας.

Αξιοπιστία

Η ελληνική έκδοση των Κλιμάκων παρουσίασε ικανοποιητικούς δείκτες αξιοπιστίας. Ο δείκτης Cronbach α για την Έκδοση για τον Θεραπευτή ήταν 0,53, ενώ για την Έκδοση για τον Θεραπευόμενο ήταν 0,74. Τα αποτελέσματα κρίνονται ικανοποιητικά, ιδίως για την πλευρά του θεραπευόμενου, και συγκρίνονται με αυτά της αρχικής μελέτης ανάπτυξης του εργαλείου.

Ανάλυση και Χρήση Δεδομένων

Τα δεδομένα που προκύπτουν από τις δύο κλίμακες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ανάλυση διαφορών μεταξύ υποομάδων, εξέταση της συσχέτισης της θεραπευτικής σχέσης με την πορεία της θεραπείας, καθώς και για την ποιοτική εκτίμηση της συνεργασίας και επικοινωνίας μεταξύ θεραπευτή και ασθενούς. Το εργαλείο μπορεί να εφαρμοστεί σε θεραπευτικά πλαίσια, σε ερευνητικά πρωτόκολλα ή και για εκπαιδευτικούς σκοπούς, ιδιαίτερα στη διαγνωστική και αξιολογητική εργασία σε ψυχιατρικές δομές.

Κύριες Βιβλιογραφικές Πηγές

Ζαγαντζούδη, Κ. Α. (2000). Ψυχοθεραπευτικές διαδικασίες στις Ψυχώσεις: Η γένεση των παραληρηματικών ιδεών στη φάση ύφεσης παρανοϊκού τύπου και στη σχιζοσυναισθηματική διαταραχή. Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή, Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Ζαγαντζούδη, Κ. Α. & Νεότοπος, Ι. Ν. (1997). Κλίμακες Σχέσεων Θεραπευτή–Θεραπευόμενου με Σχιζοφρενείς Ασθενείς: Έκδοση για το Θεραπευτή και Έκδοση για το Θεραπευόμενο. Μετάφραση και προσαρμογή στα ελληνικά των Therapist–Patient Relationship Scales with Schizophrenic Patients (TPSS), του Stark, 1992. Ρέθυμνο: Εργαστήριο Κλινικής & Κοινωνικής Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Stark, M. F. (1993). The Development of the Therapist–Patient Relationship Scales with Schizophrenic Patients. Psychotherapy Research, 3, 150–151.
Zagantzoudi, K. A., & Nestoros, J. N. (1999). The Greek Version of the Therapist–Patient Relationship Scales with Schizophrenic Patients. Paper presented at the 5th European Conference on Psychological Assessment, University of Patras.