Κλίμακα Αντίδρασης των Παιδιών στη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες [CPTSD-RI-20]

Σκοπός Ερωτηματολογίου (Κλίμακας)

Η Κλίμακα Αντίδρασης των Παιδιών στη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (CPTSD-RI) έχει ως βασικό σκοπό την αξιολόγηση της παρουσίας και της βαρύτητας των συμπτωμάτων διαταραχής μετατραυματικού στρες (ΔΜΤΣ) σε παιδιά και εφήβους. Απευθύνεται κυρίως σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας (παιδοψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, κ.ά.), καθώς και σε ερευνητές που ασχολούνται με τη διάγνωση, αξιολόγηση και μελέτη των συνεπειών τραυματικών εμπειριών σε παιδικούς πληθυσμούς. Η κλίμακα χρησιμοποιείται για παιδιά που έχουν εκτεθεί σε καταστάσεις που εμπεριέχουν απειλή για τη ζωή ή την ασφάλειά τους, όπως φυσικές καταστροφές, ατυχήματα, βία ή κακοποίηση.

Ανάλυση Ερωτηματολογίου (Κλίμακας)

Η CPTSD-RI δημιουργήθηκε από τον Roger S. Pynoos και την ερευνητική του ομάδα τη δεκαετία του 1980, βασισμένη σε διαγνωστικά κριτήρια του DSM-III-R και μετέπειτα του DSM-IV. Η ελληνική προσαρμογή και στάθμιση έγινε από τους Γ. Κολαΐτη, Μ. Λιακοπούλου και Ι. Τσιάντη. Η κλίμακα περιλαμβάνει 20 ερωτήσεις, οι οποίες αφορούν σε κοινά συμπτώματα μετατραυματικού στρες, όπως επαναβιώσεις του τραύματος, αποφυγή ερεθισμάτων σχετικών με το τραύμα και υπερδιέγερση. Οι ερωτήσεις αναφέρονται στην εμπειρία του παιδιού τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Δεν περιλαμβάνονται υποκλίμακες, όμως η συνολική βαθμολογία αποτελεί ένδειξη της έντασης των συμπτωμάτων.

Βαθμολόγηση Ερωτήσεων

Η βαθμολόγηση κάθε ερωτήματος γίνεται σε τετραβάθμια κλίμακα: 0 = Δεν ισχύει ποτέ, 1 = Ισχύει κάποιες φορές, 3 = Ισχύει πολύ συχνά ή πάντα. Η συνολική βαθμολογία προκύπτει από το άθροισμα των απαντήσεων και κυμαίνεται από 0 έως 80. Ανάλογα με το αποτέλεσμα, διαμορφώνονται οι ακόλουθες κατηγορίες βαρύτητας: 12–24 υποδηλώνει ήπια συμπτώματα ΔΜΤΣ, 25–39 μέτριας βαρύτητας, 40–59 σοβαρή μορφή, ενώ ≥60 αντιστοιχεί σε πολύ σοβαρή μορφή διαταραχής.

Στατιστική Ανάλυση

Η συνολική βαθμολογία αποτελεί την κύρια μεταβλητή ανάλυσης. Η μέγιστη τιμή είναι 80 και η ελάχιστη 0. Οι υψηλότερες τιμές υποδηλώνουν εντονότερη συμπτωματολογία ΔΜΤΣ. Η χρήση της κλίμακας επιτρέπει την εκτίμηση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων, την παρακολούθηση της πορείας ή βελτίωσης του παιδιού μετά από παρέμβαση, καθώς και την ομαδοποίηση πληθυσμών στο πλαίσιο ερευνητικών μελετών. Για παράδειγμα, ένα παιδί με σκορ 18 πιθανώς δεν χρειάζεται θεραπευτική παρέμβαση, ενώ ένα παιδί με σκορ 45 ενδέχεται να χρειάζεται εξειδικευμένη ψυχολογική υποστήριξη.

Εγκυρότητα Ερωτηματολογίου (Κλίμακας)

Η CPTSD-RI παρουσιάζει υψηλή εγκυρότητα περιεχομένου και κατασκευής, καθώς βασίζεται στα διαγνωστικά κριτήρια του DSM. Έχει σταθμιστεί και χρησιμοποιηθεί σε πληθώρα διεθνών και ελληνικών ερευνών. Ενδεικτικά, η μελέτη των Pynoos et al. (1987) ανέλυσε τη χρήση της κλίμακας σε παιδιά που βίωσαν απειλητικά γεγονότα, ενώ η μελέτη των Koplewicz et al. (2003) την εφάρμοσε στην Ελλάδα σε παιδιά μετά τον σεισμό του 1999 στην Αθήνα.

Αξιοπιστία Ερωτηματολογίου (Κλίμακας)

Η αξιοπιστία της κλίμακας έχει τεκμηριωθεί με υψηλούς δείκτες εσωτερικής συνέπειας (Cronbach’s α) και διαχειριστικής σταθερότητας (test-retest reliability). Στην ελληνική της εκδοχή, παρουσιάζει επαρκή αξιοπιστία σύμφωνα με τα διαθέσιμα ερευνητικά δεδομένα και έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως τόσο σε κλινικές όσο και σε ερευνητικές εφαρμογές.

Βιβλιογραφία

Koplewicz, H., Kotsopoulos, J., Tsiantis, J., Haritaki, S., Rigizou, F., Zacharaki, L., Riga, E., Augustoulatou, B., Bimbou, A., Kanari, H., Liakopoulou, M., & Katreoles, P. (2003). Post-traumatic stress reactions among children after the Athens earthquake of September 1999. European Child and Adolescent Psychiatry, 12(6), 273–280.
Pynoos, R. S., Frederick, C., Nader, K., Caery, M., Chowchilla, A. M., Eth, S., Nader, T., & Fairbanks, L. (1987). Life threat and post traumatic stress in school-age children. Archives of General Psychiatry, 44, 1057–1063.