Ερωτηματολόγιο Εκφράσεων Πνευματικότητας [ESI-R-30]

Σκοπός

Το ESI-R αποσκοπεί στην εκτίμηση προσωπικών εμπειριών, στάσεων, πεποιθήσεων και πρακτικών ζωής που αναφέρονται στην έννοια της πνευματικότητας. Στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα καλά σχεδιασμένο και σταθμισμένο εργαλείο μέτρησης της πνευματικότητας, το οποίο ενσωματώνει τις υπάρχουσες ψυχομετρικές έννοιες σε ένα συνεκτικό και οργανωμένο πλαίσιο, που θα επέτρεπε να κατανοηθούν και να διερευνηθούν τα διάφορα στοιχεία αυτής της έννοιας.

Σύντομη περιγραφή

Ο λόγος της συγκεκριμένης ονοματοδοσίας του ερωτηματολογίου ήταν η προσπάθεια ελαχιστοποίησης του κινδύνου να παρουσιαστεί ως συγκεκριμένη και χειριστική μια έννοια που από τη φύση της είναι αμφίσημη, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι αποτελεί ένα εργαλείο για τη μέτρηση των τρόπων με τους οποίους εκφράζεται η πνευματικότητα και όχι της πνευματικότητας αυτής καθαυτής. Το ESI-R είναι ένα ψυχομετρικό εργαλείο αυτοαναφοράς που περιλαμβάνει 98 προτάσεις και αποτελεί τη σύντομη μορφή του ESI. Η εκτενής/πρωτογενής περιλαμβάνει 192 προτάσεις και έχει προκύψει από παραγοντικές αναλύσεις δεδομένων 1.472 ατόμων. Οι πέντε διαστάσεις μέτρησης της πνευματικότητας είναι η εμπειρική/φαινομενολογική διάσταση, ο γνωστικός προσανατολισμός ως προς την πνευματικότητα, η υπαρξιακή ευεξία, οι παραφυσικές/υπερφυσικές πεποιθήσεις και η θρησκευτικότητα. Οι διαστάσεις αυτές θεωρούνται αλληλοσχετιζόμενες και αντανακλούν τους διαφορετικούς τρόπους έκφρασης της πνευματικότητας, τόσο με λεκτικούς όσο και με συμπεριφορικούς τρόπους. Όλες οι προτάσεις-ερωτήσεις του εργαλείου παρουσιάζονται ως μία ενιαία κλίμακα.

Προσαρμογή

Το ESI-R μεταφράστηκε αρχικά από τα αγγλικά στα ελληνικά και στη συνέχεια προσαρμόστηκε κατάλληλα στην ελληνική γλώσσα από τρεις έλληνες ψυχολόγους. Η προσαρμογή και οι ψυχομετρικές ιδιότητες του εργαλείου μελετώνται σε ελληνικό πληθυσμό. Καθώς το ερωτηματολόγιο δεν έχει σταθμιστεί στην Ελλάδα, στόχος είναι να μελετηθεί η παραγοντική του δομή στο ελληνικό δείγμα και να συγκριθεί με αντίστοιχα δεδομένα του εξωτερικού.

Τρόπος βαθμολόγησης

Οι 30 προτάσεις του ESI-R παρουσιάζονται μαζί ως ένα σύνολο και η απάντηση σε κάθε μία δίνεται σε κλίμακα πέντε διαβαθμίσεων (1=διαφωνώ πολύ, 5=συμφωνώ πολύ). Αφού γίνουν οι απαραίτητες αντιστροφές συγκεκριμένων προτάσεων, υπολογίζονται πέντε βαθμοί που προκύπτουν από την άθροιση των απαντήσεων, καθένας αντιστοιχώντας σε μία από τις πέντε διαστάσεις: εμπειρική/φαινομενολογική διάσταση, γνωστικός προσανατολισμός προς την πνευματικότητα, υπαρξιακή ευεξία, παραφυσικές/υπερφυσικές πεποιθήσεις και θρησκευτικότητα. Υψηλότερες τιμές σε κάθε υποκλίμακα υποδεικνύουν εντονότερη έκφραση της αντίστοιχης διάστασης της πνευματικότητας.

Εγκυρότητα

Το ESI παρουσιάζει καλή προβλεπτική εγκυρότητα και εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής, κυρίως συγκλίνουσα. Οι συσχετίσεις μεταξύ των διαστάσεών του και άλλων ψυχομετρικών εργαλείων σχετικών με την πνευματικότητα δείχνουν ισχυρές συσχετίσεις, ενισχύοντας την εγκυρότητά του. Επίσης, παρουσιάζει ικανοποιητικές συσχετίσεις με εργαλεία προσωπικότητας όπως το NEO Personality Inventory-Revised, το Temperament and Character Inventory και το MMPI-2. Οι ψυχομετρικές ιδιότητες της σύντομης μορφής ESI-R είναι αντίστοιχες με της πλήρους έκδοσης και επαρκείς ως προς την αξιολόγηση των πέντε διαστάσεων. Οι διαστάσεις θεωρούνται ανεξάρτητες και παρουσιάζουν ικανοποιητική εγκυρότητα έναντι μεταβλητών όπως δημογραφικά στοιχεία, προσωπικότητα, ψυχοπαθολογία και κοινωνικά επιθυμητή απάντηση.

Αξιοπιστία

Οι δείκτες αξιοπιστίας για την εκτενή και τη σύντομη μορφή είναι υψηλοί. Οι τιμές κυμαίνονται από 0,80 έως 0,97 για τις πέντε διαστάσεις, επιβεβαιώνοντας την εσωτερική συνοχή των υποκλιμάκων. Παραγοντικές αναλύσεις με περιστροφές τύπου Varimax δείχνουν διακριτές παραγοντικές διαστάσεις, ενώ περιστροφές τύπου Oblique επιβεβαιώνουν τη σχετική αυτονομία τους, παρά την κοινή διακύμανση.

Κύριες βιβλιογραφικές πηγές

MacDonald, D. A. (1997). The development of a comprehensive factor analytically derived measure of spirituality and its relationship to psychological functioning. Doctoral dissertation, University of Windsor, Ontario, Canada.
MacDonald, D. A. (2000). Spirituality: Description, measurement and relation to the Five Factor Model of personality. Journal of Personality, 68(1), 153-197.
MacDonald, D. A., & Holland, D. (2002). Examination of the psychometric properties of the Temperament and Character Inventory Self-Transcendence dimension. Personality and Individual Differences, 32, 1013-1027.
MacDonald, D. A., & Holland, D. (2003). Spirituality and the MMPI-2. Journal of Clinical Psychology, 59(4), 399-410.
MacDonald, D. A., Kuentzel, J. G., & Friedman, H. L. (1999). A survey of measures of spiritual and transpersonal constructs.
MacDonald, D. A., LeClair, L., Holland, C. J., Alter, A., & Friedman, H. L. (1995). A survey of measures of transpersonal constructs. Journal of Transpersonal Psychology, 31(2), 155-177.
MacDonald, D. A., LeClair, L., Holland, C. J., Alter, A., & Friedman, H. L. (1995). A survey of measures of transpersonal constructs. Journal of Transpersonal Psychology, 27(2), 171-235.