Κλίμακα Συσχέτισης Σκέψης, Συναισθήματος και Συμπεριφοράς [ITEBS-21]

Σκοπός Ερωτηματολογίου

Η κλίμακα ITEBS έχει ως κύριο στόχο την αξιολόγηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των γνωστικών διεργασιών (σκέψης), των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς. Απευθύνεται σε ενήλικες και εφήβους, και χρησιμοποιείται σε πλαίσια ψυχοθεραπευτικής και συμβουλευτικής διερεύνησης. Στοχεύει στη μέτρηση του τρόπου με τον οποίο οι σκέψεις επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά, καθώς και το πώς τα συναισθήματα και η συμπεριφορά επηρεάζουν τις σκέψεις.

Ανάλυση Ερωτηματολογίου

Η κλίμακα κατασκευάστηκε το 2018 από ομάδα γνωσιακών-συμπεριφορικών ψυχολόγων, βασισμένη στο μοντέλο της Γνωσιακής Τρίτης (Cognitive Triad). Περιλαμβάνει 15 δηλώσεις που αποτυπώνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ σκέψης, συναισθήματος και συμπεριφοράς. Οι ερωτώμενοι καλούνται να δηλώσουν τον βαθμό συμφωνίας με κάθε δήλωση. Η κλίμακα περιλαμβάνει τρεις υποκλίμακες: η Γνωστική Επίδραση, η Συναισθηματική Αντίδραση και η Συμπεριφορική Έκφραση, με 5 ερωτήσεις η καθεμία.

Βαθμολόγηση Ερωτήσεων

Η απάντηση κάθε ερώτησης γίνεται σε κλίμακα Likert πέντε σημείων: 1 για “Διαφωνώ απόλυτα”, 2 για “Διαφωνώ”, 3 για “Ούτε συμφωνώ ούτε διαφωνώ”, 4 για “Συμφωνώ” και 5 για “Συμφωνώ απόλυτα”. Η συνολική βαθμολογία κυμαίνεται από 15 έως 75, με υψηλότερες τιμές να υποδεικνύουν μεγαλύτερη συσχέτιση και εναρμόνιση μεταξύ σκέψης, συναισθήματος και συμπεριφοράς.

Στατιστική Ανάλυση

Η κλίμακα έχει συνολικό δείκτη εσωτερικής συνέπειας Cronbach’s α = 0.82. Η κάθε υποκλίμακα λαμβάνει τιμές από 5 έως 25. Η Γνωστική Επίδραση εκφράζει τον βαθμό στον οποίο οι σκέψεις επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά. Η Συναισθηματική Αντίδραση περιγράφει την επίδραση του συναισθήματος σε σκέψη και πράξη, ενώ η Συμπεριφορική Έκφραση αξιολογεί το πώς οι συμπεριφορές επηρεάζονται από τα συναισθήματα και τις σκέψεις. Υψηλές τιμές σε κάποια υποκλίμακα δηλώνουν εντονότερη επίδραση της αντίστοιχης διάστασης στις υπόλοιπες.

Εγκυρότητα Ερωτηματολογίου

Η κλίμακα ITEBS έχει ελεγχθεί ως προς την εγκυρότητά της μέσω συσχετίσεων με υπάρχουσες επικυρωμένες κλίμακες όπως η DASS-21 και η Cognitive Fusion Questionnaire. Έχει χρησιμοποιηθεί σε ποικίλες ελληνικές και διεθνείς μελέτες με θετικά αποτελέσματα ως προς τη διακριτική, συγχρονική και οικοδομική εγκυρότητα.

Αξιοπιστία Ερωτηματολογίου

Η αξιοπιστία της κλίμακας έχει τεκμηριωθεί με δείκτη Cronbach’s Alpha που κυμαίνεται από 0.78 έως 0.85 για τις υποκλίμακες και 0.82 συνολικά. Η δοκιμή-επανεξέταση σε διάστημα δύο εβδομάδων έδειξε σταθερότητα των αποτελεσμάτων με συσχετισμό r = 0.74.

Βιβλιογραφία

Ελληνική Βιβλιογραφία
Παπακωνσταντίνου, Α., & Κρικώνης, Κ. (2020). Η Γνωσιακή Τρίτη στην ψυχοθεραπεία. Αθήνα: Εκδόσεις Θυμάρι. Ξένη Βιβλιογραφία
Beck, A.T., & Haigh, E.A.P. (2014). Advances in Cognitive Theory and Therapy: The generic cognitive model. Annual Review of Clinical Psychology, 10, 1–24.
Hayes, S.C., Strosahl, K.D., & Wilson, K.G. (2012). Acceptance and Commitment Therapy: The Process and Practice of Mindful Change. New York: Guilford Press.