Τύποι μεταβλητών

Γνωρίζουμε ότι μια μεταβλητή στην άλγεβρα σημαίνει μια άγνωστη τιμή. Ωστόσο, στα στατιστικά στοιχεία, συναντάμε δεκάδες τύπους μεταβλητών. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η λέξη μεταβλητή εξακολουθεί να σημαίνει κάτι που είναι άγνωστο, αλλά σε αντίθεση με την άλγεβρα το άγνωστο δεν είναι πάντα ένας αριθμός.

Κοινοί τύποι μεταβλητών

Ορισμένοι μεταβλητοί τύποι χρησιμοποιούνται περισσότερο από άλλους. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να συναντήσετε συνεχείς μεταβλητές από ότι εικονικές μεταβλητές. Οι τύποι μεταβλητών χωρίζονται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με το ρόλο τους και ανάλογα με τη φύση τους. Οι ακόλουθες λίστες ταξινομούνται σε κοινούς τύπους μεταβλητών και λιγότερο συνηθισμένους τύπους.

➢ Ανάλογα με το ρόλο τους

• Ανεξάρτητη μεταβλητή

Είναι μια μεταβλητή που λειτουργεί εντός του ατόμου ή εντός του περιβάλλοντος και επηρεάζει τη συμπεριφορά, ή ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα του ατόμου. Επιπλέον, είναι ο παράγοντας τον οποίο μεταβάλλει ο ερευνητής, για να καθορίσει τη σχέση του με μια άλλη μεταβλητή. Στη σχέση αιτία-αποτέλεσμα η ανεξάρτητη μεταβλητή παίζει το ρόλο της αιτίας.

• Εξαρτημένη μεταβλητή

Είναι εκείνη η μεταβλητή της οποία οι τιμές εξαρτώνται κατά κάποιο τρόπο από τις μεταβολές της ανεξάρτητης μεταβλητής. Στη σχέση αιτία– αποτέλεσμα έχει τη θέση του αποτελέσματος. Για παράδειγμα αν μελετάμε τις επιδράσεις ενός νέου εκπαιδευτικού προγράμματος στην επίδοση των μαθητών, τότε το πρόγραμμα είναι η ανεξάρτητη μεταβλητή και οι μετρήσεις της επίδοσης των μαθητών είναι η εξαρτημένη μεταβλητή.

• Ελεγχόμενη μεταβλητή

Όλες οι ανεξάρτητες μεταβλητές που έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν την εξαρτημένη μεταβλητή δεν είναι δυνατό να μελετηθούν ταυτόχρονα. Μερικές πρέπει να ουδετεροποιηθούν ή να περιοριστεί όσο είναι δυνατό η επίδρασή τους, ώστε να μην παρεμβληθούν και επηρεάσουν το αποτέλεσμα της σχέσης μεταξύ της ανεξάρτητης και της εξαρτημένης. Αυτές οι μεταβλητές που ουδετεροποιούνται ή μηδενίζεται η επίδρασή τους από τον ερευνητή καλούνται ελεγχόμενες.

➢ Ανάλογα με τη φύση τους

• Ποσοτικές μεταβλητές

Οι μεταβλητές που μεταβάλλονται κατά ποσό. Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

–Συνεχείς μεταβλητές: μπορούν να πάρουν οποιαδήποτε τιμή μεταξύ δύο άκρων μια ορισμένης κλίμακας (π.χ., βάρος, μήκος, διάρκεια απάντησης)

-Διακριτές μεταβλητές: οι αλλαγές εκφράζονται υποχρεωτικά σε ακέραιους αριθμούς (π.χ. αριθμός μαθητών μιας τάξης, αριθμός λέξεων ενός κειμένου).

• Ποιοτικές μεταβλητές

Μια ευρεία κατηγορία για οποιαδήποτε μεταβλητή που δεν μπορεί να μετρηθεί. Ποιοτικές ή κατηγορικές είναι οι μεταβλητές που μεταβάλλονται κατά ποιόν ή κατηγορία (π.χ., κοινωνική τάξη, φύλο, μέθοδος διδασκαλίας).

Επίσης, υπάρχουν οι Συνθετικές μεταβλητές που ανήκουν και στις δύο κατηγορίες. Μια συνθετική μεταβλητή αποτελεί το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, το οποίο συντίθεται από το μορφωτικό επίπεδο, το εισόδημα, το επάγγελμα κα.

Μεταβλητές στο SPSS

Οι γλώσσες προγραμματισμού που υποστηρίζουν τον παραμετρικό πολυμορφισμό χρησιμοποιούν καθολικά ποσοτικοποιημένες μεταβλητές τύπου. Οι γλώσσες που υποστηρίζουν υπαρξιακούς τύπους χρησιμοποιούν υπαρκτά ποσοτικοποιημένες μεταβλητές τύπων. Στις περισσότερες γλώσσες προγραμματισμού, μία μεταβλητή έχει κάποιον τύπο ο οποίος και δεν αλλάζει. 

Τα είδη μεταβλητών στο SPSS μπορούν να είναι:

• Μεταβλητές κλίμακας: δηλαδή μεταβλητές που λαμβάνουν τιμές σε μία κλίμακα όπως για παράδειγμα είναι το μήκος, το βάρος, η περιεκτικότητα, ο χρόνος κλπ. 

• Κανονικές μεταβλητές: δηλαδή μεταβλητές που είναι διατάξιμες ή ταξινομικές και λαμβάνουν πεπερασμένο πλήθος τιμών. Οι μεταβλητές αυτές είναι διατεταγμένες(π.χ., 1 = καθόλου, 2 = μέτρια , 3 = πολύ).

• Ονομαστικές μεταβλητές: δηλαδή μεταβλητές που λαμβάνουν πεπερασμένο πλήθος τιμών και οι οποίες δεν είναι διατάξιμες.

Συμπέρασμα

Όπως είδαμε οι τύποι μεταβλητών είναι αρκετοί και η χρήση τους γίνεται ανάλογα με το είδος της γλώσσας που χρησιμοποιούμε. Σημαντικό είναι ότι οι μεταβλητές που καταχωρούμε πρέπει να έχουν τον τύπο των δεδομένων που καταχωρούν.

Βιβλιογραφία

Μάνης, Γ. (2015). Μεταβλητές και Εκφράσεις. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/2745