Ερωτηματολόγιο της Τάξης μου για το Δημοτικό Σχολείο [MCI-25]

Σκοπός

Σκοπός του ερωτηματολογίου είναι η αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο οι μαθητές του δημοτικού αντιλαμβάνονται και βιώνουν το ψυχολογικό κλίμα που επικρατεί στην τάξη τους. Το ερωτηματολόγιο αποτελεί αναθεωρημένη εκδοχή του αρχικού ερωτηματολογίου μέτρησης του κλίματος της σχολικής τάξης (ΤΕΤ) για εφαρμογή στο δημοτικό σχολείο, και περιλαμβάνει διαφορετικά στοιχεία στη λεκτική απόδοση των προτάσεων με σκοπό τη μεγαλύτερη αξιοπιστία και εγκυρότητα τόσο του συνολικού αποτελέσματος όσο και των πέντε υποκλιμάκων που την απαρτίζουν. Η ερμηνεία του συνολικού αποτελέσματος του ερωτηματολογίου οδηγεί σε μερική διακοπή της βαθμολόγησής του, για την οποία γίνεται λόγος παρακάτω, χωρίς όμως να επηρεάζεται ο σκοπός ή ο τρόπος χρήσης του ψυχομετρικού εργαλείου.

Σύντομη περιγραφή

Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από 25 προτάσεις με απαντήσεις τύπου «ναι» ή «όχι» και συμπληρώνεται με αυτοσυμπλήρωση σε διάρκεια περίπου 15-20 λεπτών ανά τάξη. Οι μαθητές καλούνται να εξηγήσουν προσωπικές και διαπροσωπικές εμπειρίες σε αναφορά με τον εκπαιδευτικό χώρο της τάξης τους. Οι προτάσεις είναι διατυπωμένες με τέτοιο τρόπο ώστε οι μαθητές να απαντούν χωρίς αμφιβολία, είτε ότι το δέχονται, είτε ότι δεν διαφωνούν. Το ΤΕΤ αξιολογεί πέντε τομείς του ψυχολογικού κλίματος που συνήθως εμφανίζονται στις τάξεις του δημοτικού σχολείου: την ικανοποίηση (satisfaction), τη νευρικότητα (friction), την ανταγωνιστικότητα (competitiveness), τη δυσκολία (difficulty) και τη συνεκτικότητα (cohesiveness).

Δείγμα

Η στάθμιση του ερωτηματολογίου πραγματοποιήθηκε σε συνολικό δείγμα 2.083 μαθητών (982 αγοριών και 1.035 κοριτσιών) των τεσσάρων τελευταίων τάξεων δημοτικών σχολείων των Αθηνών, της ευρύτερης περιοχής της Αττικής και της περιφέρειας (Ματσαγγούρας & Βούλγαρης, 2006). Οι μέσοι όροι του συνόλου του δείγματος σε κάθε υποκλίμακα του ερωτηματολογίου έχουν ως εξής: ικανοποίηση 13,58, νευρικότητα 9,58, ανταγωνιστικότητα 10,99, δυσκολία 8,55, συνεκτικότητα 12,32.

Τρόπος βαθμολόγησης

Η βαθμολόγηση γίνεται με την άθροιση των βαθμών συμφωνίας (Σ) ή διαφωνίας (Δ) στις πέντε προτάσεις που υποστηρίζουν κάθε υποκλίμακα. Η ικανοποίηση περιλαμβάνει τις προτάσεις 1, 6, 11, 16, 21. Η νευρικότητα τις προτάσεις 2, 7, 12, 17, 22. Η ανταγωνιστικότητα τις προτάσεις 3, 8, 13, 18, 23. Η δυσκολία τις προτάσεις 4, 9, 14, 19, 24. Και η συνεκτικότητα τις προτάσεις 5, 10, 15, 20, 25. Τα «σύμφωνα» βαθμολογούνται με 1, εκτός από τις ερωτήσεις 4, 6, 10, 16, 19 και 24, οι οποίες βαθμολογούνται αντίστροφα, δηλαδή τα «σύμφωνα» με 0. Η ομαδοποίηση των απαντήσεων και η βαθμολόγηση, που γίνεται σε δύο επίπεδα – ατομικό και ομαδικό – διευκολύνουν την ερμηνεία των δεδομένων και την εξαγωγή του βαθμολογικού προφίλ της κάθε υποκλίμακας. Για να ομαλοποιείται η επίδραση των τυχαίων παραμέτρων (π.χ. η ύπαρξη δύο τμημάτων κατά κλίμακα), κατά κλίμακα εξετάζεται ο μέσος όρος της τάξης ή του τμήματος τάξης για κάθε υποκλίμακα. Η βαθμολογία σε κάθε υποκλίμακα μπορεί να κυμαίνεται από 5 (ελάχιστο) έως 15 (μέγιστο).

Εγκυρότητα

Το ερωτηματολόγιο εμφανίζει καλή και φαινομενική εγκυρότητα ως προς τα χαρακτηριστικά του ψυχολογικού κλίματος της τάξης που καταγράφονται σε κάθε υποκλίμακα. Επιπρόσθετα, σε σχετικές έρευνες έχει διαπιστωθεί και εσωτερική εγκυρότητα ως προς την παραγωγική του δομή, όπως πιστοποιήθηκε έπειτα από επιβεβαιωτική παραγοντική ανάλυση, σύμφωνα με την οποία οι πέντε παράγοντες του ψυχολογικού κλίματος που περιγράφονται στις διαστάσεις του ψυχολογικού κλίματος εξηγούν από κοινού περίπου το 55% της συνολικής διακύμανσης τιμών στις προτάσεις του ερωτηματολογίου και για κάθε πρόταση οι φορτίσεις ξεπερνούν το 0,30 στον αντίστοιχο παράγοντα.

Αξιοπιστία

Ο δείκτης αξιοπιστίας Cronbach’s α για τις υποκλίμακες του ερωτηματολογίου κυμαίνεται από 0,60 έως 0,80, με βάση το μέσο όρο της στατικής βαθμολόγησης των μαθητών και μαθητριών για κάθε υποκλίμακα. Ο ίδιος δείκτης για τις υποκλίμακες του ερωτηματολογίου κινείται αισθητά υψηλότερα (0,65 έως 0,80), με βάση υπολογισμένο το μέσο όρο βαθμολογίας σε κάθε υποκλίμακα ανά τάξη ή ομάδα τάξη (ή τμήμα τάξης εάν η τάξη περιλαμβάνει περισσότερα του ενός τμήματα) σχολικών μονάδων του δείγματος.

Κύριες βιβλιογραφικές πηγές

Βούλγαρης, Σ. Ν., & Ματσαγγούρας, Η. Γ. (2004, Νοεμβρίου 26-28). Το Ψυχολογικό Κλίμα της Σχολικής Τάξης στο Ελληνικό Δημοτικό Σχολείο. Πρακτικά Δ’ Πανελλήνιου Συνεδρίου του Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας (Τομέας Επιστημών Αγωγής & Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας), «Μάθηση και Διδασκαλία στην Κοινωνία της Γνώσης», Κέντρο Έρευνας Επιστημών και Εκπαίδευσης, Αθήνα.
Fisher, D. L., Anderson, G. J., & Walberg, H. J. (1982). Assessment of learning environments: Manual for Learning Environment Inventory (LEI) and My Class Inventory (MCI). Perth: Western Australian Institute of Technology.
Ματσαγγούρας, Η. Γ. (2003). Η Σχολική Τάξη. Αθήνα: Γρηγόρης.
Ματσαγγούρας, Η. Γ., & Βούλγαρης, Σ. Ν. (2006). Το Ψυχολογικό Κλίμα της Σχολικής Τάξης στο Ελληνικό Δημοτικό Σχολείο. Στο: Αναγνώριση: Τιμητικό Αφιέρωμα στον Καθηγητή Θεόδωρο Εξαρχάκο. Αθήνα: Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.