Δοκιμασία Λεκτικής Ευχέρειας [VFT-4]

Σύντομη Περιγραφή

Η δοκιμασία αυτή περιλαμβάνει προφορικές εργασίες παραγωγής λέξεων υπό χρονικό περιορισμό. Ο εξεταζόμενος καλείται να ανακαλέσει όσο το δυνατόν περισσότερες διαφορετικές λέξεις που αρχίζουν από ορισμένα προκαθορισμένα γράμματα ή που ανήκουν σε συγκεκριμένες σημασιολογικές κατηγορίες. Η εξέταση διεξάγεται σε δύο συνθήκες: η πρώτη αφορά φωνολογική ευχέρεια, με λέξεις που ξεκινούν από συγκεκριμένα γράμματα (όπως Φ, Α και Σ), ενώ η δεύτερη αφορά σημασιολογική ευχέρεια, με λέξεις που ανήκουν σε κατηγορίες όπως ζώα. Η διάρκεια της κάθε φάσης είναι περιορισμένη χρονικά, συνήθως ένα λεπτό ανά κατηγορία, και το αποτέλεσμα βασίζεται στην ταχύτητα, την ποικιλία και την ποιότητα της λεκτικής παραγωγής.

Σκοπός

Η δοκιμασία αυτή χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της λεκτικής ευχέρειας και της γνωστικής ευελιξίας, αποτελώντας ευαίσθητο δείκτη για την αξιολόγηση της λειτουργίας κυρίως του αριστερού μετωπιαίου λοβού. Η αξιολόγηση της απόδοσης παρέχει πληροφορίες για την ικανότητα οργάνωσης της σκέψης, την αποτελεσματικότητα ανάκλησης λέξεων, αλλά και για τη στρατηγική χρήση της μνήμης και της γλώσσας.

Τρόπος Βαθμολόγησης

Η βαθμολόγηση βασίζεται στον αριθμό των ορθών και μοναδικών λέξεων που παράγονται, στον μέσο όρο των λέξεων ανά κατηγορία και στο πλήθος των σημασιολογικών και φωνολογικών ομάδων (clusters). Υπολογίζεται επίσης ο αριθμός των λαθών, των επαναλήψεων και των παρεμβολών. Παρέχεται αναλυτικός πίνακας για τη βαθμολόγηση, ο οποίος περιλαμβάνει δείκτες για τη στρατηγική εναλλαγή μεταξύ κατηγοριών (switching) και τη συγκέντρωση λέξεων σε υποομάδες (clustering).

Εγκυρότητα

Η δοκιμασία παρουσιάζει τεκμηριωμένη εγκυρότητα ως εργαλείο μέτρησης λεκτικής ευχέρειας και εκτελεστικών λειτουργιών, όπως καταγράφεται σε πολλές ερευνητικές μελέτες που έχουν χρησιμοποιήσει το εργαλείο σε φυσιολογικούς και κλινικούς πληθυσμούς.

Αξιοπιστία

Η αξιοπιστία της δοκιμασίας θεωρείται υψηλή, καθώς παρουσιάζει σταθερές επιδόσεις σε επαναληπτικές μετρήσεις και υψηλή εσωτερική συνέπεια. Τα ευρήματα διατηρούνται ανεξαρτήτως μορφής (φωνολογικής ή σημασιολογικής), γεγονός που ενισχύει την αξιοπιστία του εργαλείου σε διαφορετικά πλαίσια εφαρμογής.

Ανάλυση και Χρήση Δεδομένων

Η ανάλυση των δεδομένων μπορεί να προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες για τη γλωσσική λειτουργία, την οργανωτική στρατηγική της σκέψης και τη νευρογνωστική κατάσταση του εξεταζόμενου. Χρησιμοποιείται ευρέως για τη διάγνωση νευροψυχολογικών διαταραχών, όπως η σχιζοφρένεια, η άνοια και οι εκφυλιστικές νόσοι, αλλά και για ερευνητικούς σκοπούς που σχετίζονται με τη γλωσσική και γνωστική επεξεργασία.

Βιβλιογραφία

Kosmidis, M. H., Bozikas, V., Vlahou, C. H., Kiosseoglou, G., Giaglis, G., & Karavatos, A. (2005). Verbal fluency in institutionalized patients with schizophrenia: Age-related performance decline. Psychiatry Research, 134, 233–240.
Kosmidis, M. H., Folia, V., Vlahou, C. H., & Kiosseoglou, G. (2004). Semantic and phonological processing in illiteracy. Journal of the International Neuropsychological Society, 10, 818–827.
Kosmidis, M. H., Vlahou, C. H., Panagiotaki, P., & Kiosseoglou, G. (2004). The Verbal Fluency Task in the Greek population: Normative data and clustering and switching strategies. Journal of the International Neuropsychological Society, 10, 164–172.
Κοσμίδου, Μ., & Βλάχου, Χ. (2010). Ελληνικές δοκιμασίες λεκτικής ευχέρειας: χορήγηση, βαθμολόγηση, ερμηνεία. Αθήνα: Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιάνου.