Κλίμακες Γήρανσης [Ageing Scales]

Οι Κλίμακες Γήρανσης (Ageing Scales) εξετάζουν τις στάσεις καθώς και τις πεποιθήσεις των νεότερων ατόμων απέναντι στους ηλικιωμένους. Επίσης, η χρήση των εν λόγω Κλιμάκων επιτρέπει την αξιολόγηση της συμπεριφοράς αλλά και των συναισθημάτων που δημιουργούνται στους ηλικιωμένους σχετικά με ύπαρξη αυτών των στερεοτύπων. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται η περιγραφή των διαθέσιμων Κλιμάκων Γήρανσης.

Οι πρώτες προσπάθειες κατασκευής ενός ερωτηματολογίου (questionnaire) σχετικά με τις απόψεις γύρω από τη γήρανση, καταγράφηκαν από τους Tuckman και Lorge (1953). Το ερωτηματολόγιο που κατασκεύασαν αποτελούταν από 137 δηλώσεις που εξέταζαν στερεότυπα για ηλικιωμένους. Επιπλέον, οι ερωτήσεις ταξινομούνταν σε 13 κατηγορίες: φυσική κατάσταση, οικονομική κατάσταση, συντηρητισμός, οικογένεια, στάση απέναντι στο μέλλον, ανασφάλεια, ψυχική φθορά, δραστηριότητες και ενδιαφέροντα, χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, η καλύτερη στιγμή της ζωής, το φύλο, η καθαριότητα και η παρέμβαση. Ωστόσο, το εν λόγω ερωτηματολόγιο δεν τεκμηριώνει την εγκυρότητα (validity), δεν ελέγχει την αξιοπιστία (reliability), περιλαμβάνει μακροσκελείς και κουραστικές ερωτήσεις και χρησιμοποιεί μικτό τόνο (δηλαδή οι ερωτήσεις διατυπώνονται ως πραγματικές ή συμπεριφορικές).

Στη συνέχεια, Οι Golde και Kogan (1959) ανέπτυξαν ένα ερωτηματολόγιο βασισμένο στην ποιοτική ανάλυση (qualitative analysis), ανοιχτό ερωτηματολόγιο 20 ερωτήσεων, για το οποίο οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να σχηματίσουν προτάσεις σχετικά με τους ηλικιωμένους και τους ανθρώπους γενικά. Η κλίμακα προοριζόταν για τη μέτρηση των γενικών στάσεων σχετικά με τα ηλικιωμένα άτομα. Ο Kogan (1961a) ανέπτυξε την κλίμακα (Old People Scale, κλίμακα OP), που αποτελούταν από δύο ομάδες 17 δηλώσεων για την αξιολόγηση των στάσεων απέναντι στους ηλικιωμένους. Και οι δύο ομάδες δηλώσεων περιέχουν το ίδιο περιεχόμενο, αλλά η διατύπωση είναι είτε θετική είτε αρνητική. Συγκεκριμένα, η κλίμακα OP αξιολόγησε τον βαθμό στον οποίο οι προπτυχιακοί φοιτητές είχαν θετικά καθώς και αρνητικά συναισθήματα για τους ηλικιωμένους ενήλικες.

Αργότερα, ο Kogan (1961b) εξέτασε την κλίμακα OP σε συμμετέχοντες ηλικίας 49-92 ετών. Συνολικά, η κλίμακα αυτή διαθέτει ορισμένα πλεονεκτήματα σε σχέση με τις προηγούμενες κλίμακες. Είναι σύντομη, ικανή να αξιολογεί τόσο τις θετικές όσο και τις αρνητικές στάσεις και έχει δείξει ικανοποιητική αξιοπιστία που κυμαίνεται από 0,66 έως 0,83 (συντελεστές αξιοπιστίας Spearman-Brown), υποδεικνύοντας την καλή εσωτερική συνοχή των στοιχείων.

Οι Rosencranz και McNevin (1969) δημιούργησαν τη κλίμακα Aging Semantic Differential (ASD) για να εξετάσουν τις στερεοτυπικές στάσεις με βάση την ηλικία. Η ASD διαθέτει επίσης τρεις λανθάνοντες παράγοντες: την αποδοχή ως αξιολογικό παράγοντα, την ικανότητα ως παράγοντα ισχύος και την αυτονομία ως παράγοντα δραστηριότητας. Το τεστ ASD ήταν η πρώτη κλίμακα που συμπεριέλαβε τη συμπεριφορική συνιστώσα της ηλικιακής συμπεριφοράς. Ωστόσο, όταν ελέγχθηκε για την επάρκεια προσαρμογής, η κλίμακα δεν ήταν σε θέση να εγγυηθεί ότι θα ταίριαζε στο μοντέλο τριών παραγόντων. Οι Gonzales et al. (2010) έθεσαν ένα ερώτημα σχετικά με την εγκυρότητα της κλίμακας και υποστήριξαν επίσης ότι η δομή των τριών παραγόντων δεν είναι η βέλτιστη δομή μοντέλου. Αργότερα, ο Polizzi (2003) βελτίωσε την ASD συμπυκνώνοντας τους τρεις λανθάνοντες παράγοντες σε έναν λανθάνοντα παράγοντα της στάσης καθώς επίσης, μείωσε τον αριθμό των στοιχείων σε 24.

Οι Cherry και Palmore (2008) ανέπτυξαν ένα αυτοαναφερόμενο ερωτηματολόγιο ηλικιακής διάκρισης που ονομάζεται Relating to Old People Evaluation (ROPE). Το ROPE αποτελείται από 20 στοιχεία που μετρούν θετικές και αρνητικές ηλικιακές συμπεριφορές που μπορεί να επιδεικνύουν οι άνθρωποι στην καθημερινή ζωή. Για να εξεταστεί η αξιοπιστία της εσωτερικής συνοχής, υπολογίστηκε το άλφα του Cronbach και η εκτίμησή του έδειξε επαρκή συνοχή (0,7). Επιβεβαίωσαν την υψηλή εγκυρότητα των στοιχείων τους μέσω της δοκιμής εγκυρότητας προσώπου.

Πιο πρόσφατα, οι Cary et al. (2017) ανέπτυξαν την κλίμακα Ambivalent Ageism Scale (AAS), η οποία περιλαμβάνει 13 στοιχεία που μετρούν τόσο τον εχθρικό όσο και τον καλοπροαίρετο ηλικιακό ρατσισμό. Τέλος, η αξιοπιστία εξετάστηκε μέσω δοκιμασίας και το αποτέλεσμα έδειξε καλή συνοχή (r = 0.80).

Βιβλιογραφία

Cary, L. A., Chasteen, A. L., & Remedios, J. (2017). The ambivalent ageism scale: Developing and validating a scale to measure benevolent and hostile ageism. The Gerontologist57(2), e27-e36.

Kang, H. (2022). Scales for Measuring Ageism as Experienced by Older Adults: Literature Review and Methodological Critique. In Frontiers in Education (p. 107). Frontiers.